Η οικονομική ύφεση που ζούμε είναι αποτέλεσμα της εφαρμογής εθνικών πολιτικών που προσπάθησαν να περιορίσουν τις αρνητικές συνέπειες της COVID-19. Η ραγδαία εξάπλωση του ιού σε όλο τον κόσμο και οι σχετικά συγχρονισμένες αντιδράσεις των περισσότερων χωρών αποκάλυψαν τον υψηλό βαθμό διασύνδεσης των οικονομιών και ενίσχυσαν την ύφεση.

Τα lockdowns και η αυστηρή τήρηση μέτρων στις πύλες εισόδου των χωρών διατάραξαν τις διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες, μείωσαν τις εξαγωγές, προκάλεσαν τεράστια κρίση στον τουρισμό και στις αεροπορικές μεταφορές, μείωσαν την παραγωγή και έφεραν αλλαγές στις εμπορικές ροές. Η απειλή κατά της υγείας και η προσπάθεια ανάσχεσής της οδήγησαν στην κοινωνική αποστασιοποίηση, τηλεργασία και σε μέτρα φυσικής προστασίας που με τη σειρά τους επηρέασαν, τουλάχιστον προσωρινά, τις ανθρώπινες συμπεριφορές, την κατανάλωση, τις μετακινήσεις, τις εργασιακές συνήθειες, και φυσικά το μάνατζμεντ.

Η κατάσταση έφερε επίσης στο προσκήνιο τη δημόσια διακυβέρνηση. Δυσλειτουργίες και αστοχίες παρατηρήθηκαν στις εθνικές κυβερνήσεις και τις περιφερειακές διοικήσεις, σε λειτουργικό και επιχειρησιακό επίπεδο. Τα παραδοσιακά πρότυπα διακυβέρνησης στις δυτικές κοινωνίες έφτασαν γρήγορα στα όριά τους, ενώ οι θεωρίες και τα μοντέλα του παρελθόντος δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν τα νέα δεδομένα και να παραγάγουν γρήγορα χρήσιμες αντιδράσεις.

Η κρίση ανέδειξε και ευκαιρίες, αποκαλύπτοντας νέες αγορές όπως για παράδειγμα για μάσκες, αντισηπτικά και βελτιωμένη ηλεκτρονική μάθηση, κατέδειξε ρωγμές σε υπάρχουσες αγορές, όπως στον κινηματογράφο, στο λιανικό εμπόριο και τη βιντεοδιάσκεψη και οδήγησε σε νέα προϊόντα όπως τα rapid tests και τα εμβόλια για την COVID-19 και τις ψηφιακές πλατφόρμες συνεργασίας. Εάν οι κεφαλαιαγορές θεωρηθούν καλός προγνώστης, η πρόσφατη ανοδική πορεία τους αντικατοπτρίζει τις πεποιθήσεις των επενδυτών ότι η κατάσταση στην υγεία θα ελεγχθεί με τη βοήθεια εμβολίων και ότι οι εταιρείες τεχνολογίας διαμορφώνουν το μέλλον.

Ο κορονοϊός αποκάλυψε ανεπάρκειες αλλά και ευκαιρίες μέσα στην οικονομία. Ταυτόχρονα αναδείχθηκαν άξονες οι οποίοι προκύπτουν από τα μαθήματα της κρίσης και αποτελούν ουσιαστικά στοιχεία για τη διαμόρφωση επιτυχημένων στρατηγικών για την επόμενη μέρα.

Η ψηφιοποίηση βρίσκεται πλέον παντού, από τις εφοδιαστικές αλυσίδες και το ηλεκτρονικό εμπόριο έως την ευέλικτη βιομηχανική παραγωγή και την τηλεργασία. Η αξιοποίησή της σε μεγαλύτερη ακόμα κλίμακα θα βελτιώσει την ανθεκτικότητα των παραγωγικών συστημάτων και θα μειώσει τα κόστη. Αλλά επίσης θα διευκολύνει την καινοτομία σε προϊόντα και σε διαδικασίες μετασχηματισμού σε επιχειρήσεις και οργανισμούς.

Η τηλεργασία από μόνη της παρέχει νέες δυνατότητες ειδικά σε επιχειρήσεις και οργανισμούς με ισχυρά οργανωτικα μοντέλα, αλλά δημιουργεί και καινούργιες απαιτήσεις. Το περιεχόμενο της εργασίας αλλάζει και εμφανίζονται νέες δεξιότητες που επικεντρώνονται στη διαχείριση των διεπαφών και τη διασυνδεσιμότητα. Η τεχνολογία γίνεται υπεύθυνη για επαναλαμβανόμενες εργασίες και ολόκληρες αλγοριθμοποιήσιμες διαδικασίες και έτσι δημιουργεί συνεχή ζήτηση για ανάπτυξη, εφαρμογή, συντήρηση και λειτουργία νέων εφαρμογών και των απαραίτητων υποδομών. Η παραγωγικότητα θα αυξηθεί και οι ανθρώπινοι πόροι θα μπορούν να ανακατανεμηθούν, σε καταστάσεις αυξημένης δημιουργικότητας. Το μάνατζμεντ θα προσαρμοσθεί στη λειτουργία μέσω συστημάτων, ενώ η παρακολούθηση της εργασίας και η άσκηση διοίκησης πεδίου έχουν ήδη αποκτήσει αυξημένη σημασία.

Η διασυνδεσιμότητα προσδιόρισε το βάθος της ύφεσης και η αποκατάστασή της θα καθορίσει την πορεία της ανάκαμψης. Η επιβράδυνση κάθε εθνικής οικονομίας τροφοδοτούσε και ενίσχυε την πτώση των συνδεδεμένων με αυτήν οικονομιών και αντίστροφα. Η αποκατάσταση των διασυνδέσεων θα επιταχύνει την ανάπτυξη και ταυτόχρονα θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα κάθε οικονομίας.

Τα ταξιδιωτικά πρωτόκολλα, τουλάχιστον εντός της Ε.Ε., θα επιτρέψουν πάλι τα ταξίδια. Η ανάπτυξη ρυθμιζόμενων και παραμετροποιήσιμων «καθολικών» πρωτοκόλλων για πολλές κατηγορίες δραστηριοτήτων θα βοηθήσει σημαντικά την επανασύνδεση των οικονομιών και θα αποτελέσει σημαντικό εργαλείο στην ανάπτυξη των εξαγωγών αλλά και στη διαχείριση τοπικών καταστροφών ή επίμονων αποκλεισμών από οποιαδήποτε αιτία.

Συνεργατικά μοντέλα παραγωγής και υπηρεσιών και ευέλικτα περιβάλλοντα εφοδιασμού θα δημιουργήσουν συστάδες επιχειρήσεων που θα ενσωματώνουν βασική και σύνθετη παραγωγή με δυνατότητες διάθεσης των προϊόντων σε μεγάλη κλίμακα. Ενα οικονομικό περιβάλλον με πλήρως συμβατούς και παραμετροποιημενους κώδικες και διαδικασίες θα ενισχύσει τη συνεργατικότητα, θα μειώσει τους χρόνους απόκρισης σε έκτακτες και κανονικές καταστάσεις αλλά και το σχετικό κόστος.