Εξήντα πέντε χρόνια λειτουργίας και προσφοράς  συμπλήρωσε η Παπαχαραλάμπειος Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου, που από το 1957, μετά από δωρεά του μεγάλου ευεργέτη Δημητρίου Παπαχαραλάμπους, κοσμεί την πόλη της Ναυπάκτου.  Σύμφωνα με το μανιφέστο της Unesco το 1994, για τις δημόσιες βιβλιοθήκες, η βιβλιοθήκη είναι το τοπικό κέντρο πληροφόρησης, που θέτει στη διάθεση του κοινού κάθε είδους γνώση   και  πληροφόρηση.  Είναι  ένας  ζωντανός οργανισμός που βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη και προορισμό, τροφοδοτώντας όλο τον πληθυσμό της χώρας με πνευματική τροφή. Είναι η τοπική πύλη που οδηγεί στη γνώση, παρέχει τις βασικές προϋποθέσεις για την δια βίου εκπαίδευση, την ανεξάρτητη λήψη αποφάσεων και την πολιτιστική εξέλιξη του   ατόμου και κοινωνικών ομάδων. Η  βιβλιοθήκη      λειτουργεί σαν μορφωτικό, πνευματικό, εκπολιτιστικό και ψυχαγωγικό κέντρο.

Για την Παπαχαραλάμπειο Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου, μιλά στο Nafsweek.gr ο Διευθυντής της Γιάννης Χαλάτσης.

Παπαχαραλάμπειος Δημόσια ή Δημοτική και     Κεντρική Βιβλιοθήκη; Αρκετοί μπερδεύονται με τη την ονομασία της. Μπορείτε να μας διευκρινίσετε την ονομασία της, κ. Χαλάτση;

Οι Δημόσιες και οι Δημοτικές Βιβλιοθήκες  απευθύνονται στο κοινό μιας πόλης ή μιας ορισμένης περιοχής ως μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και προορίζονται για κοινή χρήση. Η μόνη διαφορά είναι ότι οι Δημοτικές υποστηρίζονται εξ-ολοκλήρου από δαπάνες του κάθε Δήμου, ενώ οι δημόσιες υποστηρίζονται από δαπάνες του δημοσίου και συγκεκριμένα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Η Βιβλιοθήκη της Ναυπάκτου είναι Δημόσια διότι ένας φωτισμένος άνθρωπος, ο ευεργέτης Δημήτριος Παπαχαραλάμπους, από τη Χώμορη Ναυπακτίας, το 1957, δώρισε το κτήριο στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και έτσι απέκτησε η πόλη μας Βιβλιοθήκη. Σήμερα υπάρχουν 46 δημόσιες βιβλιοθήκες σε όλη την επικράτεια και λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3149/2003. Από αυτές οι 29 είναι κεντρικές.

Σχετικά με το επίθετο “Κεντρική” Βιβλιοθήκη έχω να σας πω ότι από τις 46 Δημόσιες Βιβλιοθήκες οι 19 ονομάστηκαν Κεντρικές, γιατί η έδρα τους βρίσκεται στην πρωτεύουσα νομών, εκτός αυτής της Ναυπάκτου η οποία είναι μοναδική Δημόσια στο νομό Αιτωλοακαρνανίας και αφού αξιολογήθηκε ως η σημαντικότερη στον νομό ονομάστηκε το 1981 Κεντρική Βιβλιοθήκη.

Έκτοτε εξοπλίστηκε με μία κινητή βιβλιοθήκη, γνωστή ως “βιβλιοαυτοκίνητο”, και της ανατέθηκε να επισκέπτεται και να δανείζει βιβλία σε σχολεία, δημοτικές Βιβλιοθήκες και σε πολιτιστικούς συλλόγους σε κωμοπόλεις και χωριά του νομού Αιτωλοακαρνανίας και στην επαρχία Δωρίδας του νομού Φωκίδας. Έτσι λοιπόν δικαιολογείται η ονομασία της “Παπαχαραλάμπειος Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου”».

Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με την Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη ;

«Ως μαθητής του Γυμνασίου Ναυπάκτου τη δεκαετία του 1970, δεν κατάφερα να δανειστώ βιβλία από τη Βιβλιοθήκη. Δεν έτυχε να έχω και κανέναν  καθηγητή  να μας προτείνει τη χρήση της Βιβλιοθήκης. Ούτε δάσκαλος ούτε καθηγητής πήγε την τάξη μου ποτέ στον θησαυρό αυτόν της πόλης μας για να τον γνωρίσουμε.

Μαθητής της Γ΄ Γυμνασίου επισκέφθηκα για πρώτη   φορά την Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη με κάποια μεγαλύτερα παιδιά, αλλά δεν κατάφερα να δανειστώ.

Όταν, το 1985, ύστερα από εξετάσεις, κατάφερα να επιτύχω και να υπηρετήσω στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη ήθελα να κάνω ό,τι ήταν εφικτό για να γίνει ελκυστική στον κόσμο και κυρίως στα παιδιά. Στην πορεία ευτύχησα να έχω και συναδέλφους με την ίδια διάθεση για προσφορά και εξυπηρέτηση των χρηστών της Βιβλιοθήκης.

Παρακολουθώντας από κοντά  την επιστήμη της Βιβλιοθηκονομίας και τις νέες πρακτικές στο χώρο των Λαϊκών Βιβλιοθηκών καταφέραμε όλοι μαζί να καταστήσουμε τη Βιβλιοθήκη της πόλης μας μια από τις καλύτερες Βιβλιο-θήκες της Χώρας μας».

Τι άλλαξε τα τελευταία χρόνια στις υπηρεσίες που προσφέρουν οι Βιβλιοθήκες;

«Τα τελευταία χρόνια άλλαξαν πολλά πράγματα στις Δημόσιες Βιβλιοθήκες. Εκεί που ήταν ένας αυστηρός χώρος με ράφια και βιβλία άρχισε να γίνεται και ένας χώρος πρόσβασης όλων των πολιτών στην πληροφορία μέσα από το διαδίκτυο.

Πέραν τούτου στις δημόσιες Βιβλιοθήκες  οργανώνονται δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σεμινάρια και δωρεάν μαθήματα για την απόκτηση δεξιοτήτων αναγκαίων για την σημερινή εποχή, λέσχες ανάγνωσης, εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, δραστηριότητες για ΑΜΕΑ, επισκέψεις σε σχολεία με Κινητές Βιβλιοθήκες, συναντήσεις με συγγραφείς και καλλιτέχνες και πολλά άλλα.

Με άλλα λόγια η Βιβλιοθήκη έγινε ένας ζωντανός, και κατ’ επέκταση, εξελισσόμενος οργανισμός. Σε όλες αυτές τις καινοτομίες η Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη προσπαθεί και συμμετέχει ενεργά. Προσπαθούμε με κοινωνική ευαισθησία να καταλάβουμε ποιες είναι οι πνευματικές και, γιατί όχι, ψυχολογικές ανάγκες των ανθρώπων που ζουν στην ευρύτερη περιοχή και να τις ικανοποιήσουμε. Έχουμε και μια ιδιαίτερη ευαισθησία για τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα, όπως ΑΜΕΑ και μειονότητες».

Αυτό σημαίνει ότι ο πρώτος ρόλος μιας Βιβλιοθήκης παύει να είναι παιδευτικός;

«Όχι, η βάση των δραστηριοτήτων είναι η εκπαίδευση. Δεν υποκαθιστά το σχολείο, αλλά το ενισχύει εκεί όπου υστερεί. Ιδίως οι δραστηριότητες που απευθύνονται σε παιδιά τοποθετούν στο επίκεντρο το δικαίωμα στην εξατομικευμένη μάθηση, αυτό που ο μαθητής στερείται στο σχολείο, στο πρώτο και κρίσιμο στάδιο της εκπαίδευσής του. Ενθάρρυνση της προσωπικής έκφρασης και πρωτοτυπίας χωρίς βαθμολογία και εξετάσεις».

Υπάρχει σύγχρονος εξοπλισμός;

«Παρακολουθούμε την ψηφιακή τεχνολογία κυρίως αυτή του  ηλεκτρονικού εξοπλισμού, η χρήση του οποίου παρέχεται στους χώρους της Βιβλιοθήκης. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ηλικιωμένοι μυούνται στην τεχνολογία και άνεργοι εξοικειώνονται στη χρήση της τεχνολογίας, γεγονός που τους βοηθά στην αναζήτηση εργασίας.   Η Δημόσια Βιβλιοθήκη πρέπει να είναι βαθιά ανθρώπινη».

Κάποιες Βιβλιοθήκες στην Ευρώπη είναι ανοικτές και την Κυριακή που δεν δουλεύει ο κόσμος. Πώς σχολιάζετε την εκδοχή αυτή και για τις δικές μας Βιβλιοθήκες;

«Ναι, άρχισε σιγά – σιγά να μπαίνει και αυτό το ενδεχόμενο στη λογική των Βιβλιοθηκών. Προσωπικά το βλέπω θετικό και εφικτό. Είναι προς τη σωστή κατεύθυνση για την      υλοποίηση του σκοπού μιας δημόσιας Βιβλιοθήκης που οφείλει να είναι ανοιχτή σε όλους και πρέπει να εξασφαλίζεται η λειτουργικότητά της για κάθε χρήστη.

Οι περισσότερες Βιβλιοθήκες, όπως και η Παπαχαραλάμπειος, είναι ανοικτές δυο απογεύματα και το Σάββατο, οπότε κατά γενική ομολογία εξυπηρετεί».

Το κτήριο της Βιβλιοθήκης εξυπηρετεί για να στεγάσει όλες τις νέες δράσεις;

«Η Βιβλιοθήκη σχεδιάστηκε το 1955 από αμερικάνικο αρχιτεκτονικό γραφείο στο οποίο είχε απευθυνθεί ο δωρητής Δημήτριος Παπαχαραλάμπους.  Επρόκειτο για ένα κτήριο Βιβλιοθήκης που όμοιό του δεν υπήρχε στην Ελλάδα.    Δυστυχώς το κτήριο που τελικά ανεγέρθηκε  για διάφορους λόγους, ήταν ένα κακέκτυπο του αρχικού σχεδίου.

Μεταγενέστερα έγιναν τροποποιήσεις, για να λειτουργήσει ως Βιβλιοθήκη.   Με ρωτάτε αν σήμερα το κτήριο αυτό εξυπηρετεί όλες τις νέες δράσεις. Η απάντηση είναι όχι. Διότι η λογική με την οποία κτίστηκε ήταν να στεγάσει πολλά βιβλία. Οι σημερινές ανάγκες της Βιβλιοθήκης είναι να  προσφέρει άνεση σε ανθρώπους που θέλουν να αποκτήσουν γνώση, κάτι που μπορεί να γίνει μέσω των βιβλίων, αλλά και με πολλούς άλλους τρόπους.

Χρειαζόμαστε ένα νέο κτήριο Βιβλιοθήκης που θα στεγάζει όλη την πολιτιστική δραστηριότητα του Τόπου μας.

Χρειάζεται ένα πολυδύναμο κτήριο όπου θα διαδραματίζεται η πνευματική ζωή της ευρύτερης περιοχής με δραστηριότητες που θα δίνουν ευκαιρίες σε όσους θέλουν να αποκτήσουν γνώση μέσα από σεμινάρια, παρουσιάσεις,        προβολές και άλλες.   Στο χώρο αυτόν πέραν της στέγασης βιβλιοθήκης και αρχείου,  θα μπορούσε να υπάρχει Πινακοθήκη και Μουσείο.

Με άλλα λόγια χρειαζόμαστε έναν χώρο ευέλικτο και ανοιχτό που θα καλύπτει τις ανάγκες μιας μεταβαλλόμενης και αεικίνητης κοινωνίας ή οποία παράλληλα θα διατηρεί και προβάλει την Τοπική της πνευματική και πολιτιστική παραγωγή».

Η χρηματοδότηση της Βιβλιοθήκης στηρίζεται μόνο στην κρατική επιχορήγηση;

«Ναι, η χρηματοδότησή της βασίζεται κυρίως στο δημόσιο χρήμα και ελάχιστα σε ιδιωτικές πηγές, χορηγούς και δωρητές. Μας έχουν βοήθησαν οικονομικά η Ομοσπονδία Στερεάς Ελλάδος Αμερικής και Καναδά (FEDERATION OF STEREA HELLAS USA & CANADA) και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Υπάρχουν και χορηγίες ιδιωτών και φορέων, κυρίως για έκδοση βιβλίων υπό την αιγίδα της Βιβλιοθήκης. Τέλος αρκετοί είναι οι δωρητές βιβλίων».

Πως επηρέασε η πανδημία του κορονοϊού τη λειτουργία της Βιβλιοθήκης;

«Η πανδημία του κορονοϊού  είχε μια αιφνίδια και σημαντική επίπτωση και στον χώρο των Βιβλιοθηκών. Η παγκόσμια υγειονομική κρίση, καθώς και η αβεβαιότητα που προκύπτει από αυτή, επηρέασαν σημαντικά  τη λειτουργία των Βιβλιοθηκών και όλων των πολιτιστικών Ιδρυμάτων (αρχειακές συλλογές, μουσεία κ.ά.).

Όπως σε όλο τον κόσμο έτσι και στη Βιβλιοθήκη μας περιορίσαμε σε σημαντικό βαθμό την επαφή με το κοινό  και προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε  βασικές δραστηριότητες (όπως τον δανεισμό) και να παρέχουμε περισσότερο εναλλακτικές υπηρεσίες μέσω ψηφιακών πυλών (πλατφορμών).

Με τα νέα δεδομένα τα βιβλία μπαίνουν σε καραντίνα και η διαδικασία δανεισμού βιβλίων από τους αναγνώστες γίνεται με τις απαιτούμενες προφυλάξεις φροντίζοντας να προστατεύσουμε τους αναγνώστες μας και τους εργαζόμενους.

Μας έχουν λείψει οι δια ζώσης δραστηριότητες. Το          ζητούμενο είναι να αποκατασταθεί η πρόσβαση σε πολιτιστικές δραστηριότητες, χωρίς ωστόσο να έχει εξακριβωθεί το χρονικό πλαίσιο».

Ποια είναι η αγαπημένη σας ενότητα της Βιβλιοθήκης;

«Όλοι οι χώροι και οι θεματικές ενότητες είναι ενδιαφέροντες. Σαν κάτι το ιδιαίτερο θα έλεγα τον χώρο της  Τοπικής Συλλογής, το αποθετήριο της τοπικής εκδοτικής παραγωγής από παλιά μέχρι σήμερα. Η  Συλλογή αυτή διαθέτει ένα σημαντικό αριθμό βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων που αναφέρονται στη Ναυπακτία, στην Αιτωλο-ακαρνανία, στη Φωκίδα και στην Ευρυτανία.

Η συγκέντρωση και η φύλαξη των εντύπων αυτών είναι υποχρέωσή μας, διότι η ύλη τους αποτελεί σπουδαιότατο και αναντικατάστατο  πληροφοριακό υλικό για την        ευρύτερη περιοχή».

Ποιος είναι ο αγαπημένος σας τακτικός επισκέπτης;

«Πολλοί είναι εκείνοι που νιώθουν πραγματικά δεμένοι με τη Βιβλιοθήκη αυτή. Μεγάλος αριθμός, κυρίως ηλικιωμένων κυριών, έρχονται συχνά και δανείζονται βιβλία λογοτεχνικά. Υπάρχει μια ειλικρινής αίσθηση αγάπης αρκετών κατοίκων με τη Βιβλιοθήκη της πόλης τους. Πέντε έξι άτομα έρχονται ανελλιπώς καθημερινά στη Βιβλιοθήκη. Με κάποιους από αυτούς αναπτύξαμε φιλικές και κοινωνικές σχέσεις».

Αν δεν διευθύνατε βιβλιοθήκη τι θα κάνατε; 

«Προφανώς θα ήμουν τακτικός αναγνώστης της Βιβλιοθήκης. Μάλιστα θα ήμουν απαλλαγμένος από την αίσθηση ευθύνης και θα απολάμβανα την καθημερινή μου   δόση με τα βιβλία!»