Στην κατάμεστη αίθουσα του πνευματικού κέντρου της Μητρόπολης Ναυπάκτου πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2018 η παρουσίαση του δεύτερου τόμου του βιβλίου «Ανθρώπων μνήμες: ιστορίες Ναυπακτίων». Στη νέα αυτή έκδοση συμπεριλαμβάνονται πενήντα μία μαρτυρίες προσώπων – συνεντεύξεις που κατέγραψε η Ζωή Δενδραμή με έναν εξαιρετικό τρόπο και δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα της Ναυπάκτου “εμπρός” από το 2007 ως το 2017. Συνεντεύξεις – καταγραφές οι οποίες παρουσιάζουν την εξέλιξη της Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής τον τελευταίο μισόν και πλέον αιώνα. Το βιβλίο εκδόθηκε από την Παπαχαραλάμπειο Κεντρική Δημόσια Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου με τη βοήθεια χορηγών.
Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος, ο Δήμαρχος Ναυπακτίας Τάκης Λουκόπουλος, ο αντιδήμαρχος πολιτισμού Γιώργος Σιαμαντάς, ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης και τ. Δήμαρχος Γιάννης Μπουλές, οι δημοτικοί σύμβουλοι Μαρία Ζιαμπάρα και Ντίνος Τσουκαλάς, ο τ. Δήμαρχος Γιάννης Νταουσάνης, εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων και πλήθος κόσμου.
Την σημασία του βιβλίου στην καταγραφή της ιστορίας του τόπου επεσήμανε και ο διευθυντής της Παπαχαραλάμπειου Βιβλιοθήκης Γιάννης Χαλάτσης.
Από την πλευρά της και η Ζωή Δενδραμη αναφέρθηκε στον τρόπο που έγιναν όλες αυτές συνεντεύξεις, αλλά και στην δύναμη που βρήκε σε προσωπικό επίπεδο, μέσα από τα όσα γνώρισε από τις αφηγήσεις των ανθρώπων και τις ιστορίες που κατέγραψε όλα αυτά τα χρόνια, ώστε να βρίσκεται σήμερα στο Λονδίνο, όπου και αναζήτησε εργασία.
Ο φιλόλογος Γιώργος Λαουρδεκης επικεντρώθηκε στις παραδοξολογίες που βρίσκονται στις αφηγήσεις μέσα στο βιβλίο.
Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου κ. Ιερόθεος επεσήμανε την ιστορική και λαογραφική πλευρά των καταγραφών – συνεντεύξεων.
Ο Δήμαρχος Ναυπακτίας, Τάκης Λουκόπουλος αναφέρθηκε στις μνήμες που ξυπνάνε και στις εικόνες που επανέρχονται στους πιο παλιούς, μέσα από τις αφηγήσεις των προσώπων που περιέχονται στο βιβλίο.
Ο χορηγός του βιβλίου, επιχειρηματίας Γιώργος Κοτρώνης τόνισε την σημασία της καταγραφής για τον τόπο και τον μελλοντικό μελετητή αυτών των συνεντεύξεων, ενώ δεσμεύθηκε να στηρίξει και στο μέλλον κάθε τι που αφορά τον πολιτισμό στην πόλη, όπως μέχρι σήμερα έχει κάνει.
Ακολούθησε ανάγνωση αποσπασμάτων από το βιβλίο, που διάβασαν η εκπαιδευτικός Ελένη Ζαρκαδούλα και ο ηθοποιός Λάμπρος Ξύτσας.
Ζωή Δενδραμή: «Πήρα δύναμη και αποφάσεις, μέσα από τις προφορικές μαρτυρίες»
Στην ομιλία της με θέμα «Η γοητεία των προφορικών μαρτυριών», η Ζωή Δενδραμή ανέφερε:
«Σας ευχαριστώ που ανταποκριθήκατε στην πρόσκλησή μας.
Πριν από έναν χρόνο που παρουσιάσαμε τον πρώτο τόμο είχα πει ότι οι συζητήσεις με τα άτομα από τα οποία πήρα συνεντεύξεις με γοήτευσαν και με βοήθησαν να διευρύνω τις γνώσεις μου σε πολλά θέματα. Άκουσα αρκετά σοφά λόγια από ηλικιωμένους κυρίως ανθρώπους που διέθεταν μια λαϊκή σοφία ανεξάρτητα από την κοινωνική τάξη που ανήκαν και το εκπαιδευτικό τους επίπεδο.
Μεταξύ αυτών, αρκετοί είχαν αναγκαστεί να μεταναστεύσουν σε διάφορες χώρες του εξωτερικού για να βρουν δουλειά τα δύσκολα χρόνια των δεκαετιών του 1950 – 60 και μου περιέγραφαν τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν και τον σκληρό αγώνα επιβίωσης στις ξένες Χώρες.
Αυτά τα Λόγια μου έδωσαν δύναμη να πάρω και εγώ την απόφαση να αναζητήσω δουλειά στο εξωτερικό, αφού η Χώρα μας ξαναμπήκε σε οικονομική κρίση και δεν ήταν δυνατόν να προσφέρει ευκαιρίες εργασίας εδώ.
Άλλωστε και οι γονείς μου ήταν μετανάστες στην Αυστραλία, όπου γεννήθηκα κι εγώ.
Γνώρισα από μέσα τι θα πει ξενιτεμός όταν ήμουν παιδί, αλλά και τώρα. Η μοναξιά, και η νοσταλγία για τον τόπο και τους δικούς σου ανθρώπους είναι πάντα ίδια, κάθε εποχή.
Μόνο που τώρα υπάρχει η Τεχνολογία που φέρνει πιο κοντά τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, δεν περιμένω ένα μήνα για να λάβω γράμμα αλλά συνδέομαι ψηφιακά και μιλάω με τα παιδιά μου βλέποντάς τα, συγχρόνως, στην οθόνη. Αυτό μειώνει τον πόνο αλλά …. η ξενιτειά είναι το ίδιο δύσκολη, όπως την βίωσαν οι παλιότεροι και την βιώνουν δυστυχώς στις μέρες μας πολλοί νέοι.
Αυτή είναι η μια όψη της γοητείας των προφορικών μαρτυριών που μέσα από αυτές, εγώ προσωπικά, πήρα δύναμη και αποφάσεις.
Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι η άλλη όψη. Δηλαδή, το ότι οι συνεντεύξεις αυτές, εκτός από δημοσίευμα μιας εβδομάδας, είναι και μια ενδιαφέρουσα πηγή για ιστορικά θέματα, καταγραφή κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής κατάστασης της περιοχής μας για τα τελευταία 70 χρόνια. Και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί η πληροφορία έρχεται από μαρτυρίες απλών ανθρώπων, οι οποίοι βίωσαν τις καταστάσεις που περιγράφονται. Δηλαδή ιστορία γραμμένη “από τα κάτω”.
Ελπίζω η προσπάθειά μου, καταγράφοντας τις «μνήμες» των ανθρώπων που δέχτηκαν να τις μοιραστούν μαζί μας, να εμπλουτίσει την ιστορική μνήμη του Τόπου και να βοηθήσει τη Λαογραφική και Κοινωνιολογική μελέτη από μελλοντικούς ερευνητές.
Πριν τελειώσω, επιτρέψτε μου να σας παροτρύνω – όπως και στην παρουσίαση του πρώτου τόμου – να καταγράψετε, όσοι μπορείτε, μαρτυρίες αγαπημένων σας προσώπων και ας μην δημοσιευτούν σε έντυπα. Να μείνουν παρακαταθήκη για να διαβαστούν από εγγόνια και δισέγγονα. Είναι δυνατά τεκμήρια μνήμης.
Τέλος, θέλω να τονίσω ότι τα άτομα της Τρίτης Ηλικίας διαθέτουν σοφία και δεν πρέπει να τα έχουμε στην γωνία. Πρέπει να είναι στο προσκήνιο γιατί είναι χρήσιμα μάχιμα και δημιουργικά.
Πολλοί ήταν αυτοί που βοήθησαν στην έκδοση του δεύτερου αυτού τόμου. Οφείλω ευχαριστίες στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη που συντόνισε την έκδοση, τον κ. Γ. Λαουρδέκη που έκανε την φιλολογική επιμέλεια, την Ελένη Ζαρκαδούλα και τον Λάμπρο Ξύτσα που εθελοντικά διάβασαν αποσπάσματα του βιβλίου, και φυσικά τους χορηγούς που χρηματοδότησαν, την έκδοση αυτού του βιβλίου».
ΦΩΤΟ: Σωτήρης Ράπτης