Είναι γεγονός ότι η αυτοκινητοβιομηχανία έχει πάρει το δρόμο του εξηλεκτρισμού. Είτε πρόκειται για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, είτε για υβριδικά κάθε είδους, όλα έχουν κάτι κοινό: Μεγαλύτερες ή μικρότερες μπαταρίες. Και αυτό οδηγεί σε ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα: Τι θα συμβεί σε αυτή τη μπαταρία όταν τελειώσει ο κύκλος ζωής του αυτοκινήτου;
Η απάντηση θα έπρεπε να είναι η ανακύκλωση, αλλά οι σημερινές μέθοδοι εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες αποβλήτων και δεν επιτρέπουν την ανάκτηση όλου του λιθίου και άλλων συστατικών της μπαταρίας. Ωστόσο, Κινέζοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι βρήκαν το κλειδί για την ανάκτηση του 99,99% του λιθίου των μπαταριών. Και το μυστικό συστατικό είναι κάτι που υπάρχει στα πρωτεϊνικά ροφήματα που καταναλώνουμε για να αποκτήσουμε μυϊκή μάζα: Η γλυκίνη.

Η εξάρτησή μας από τις μπαταρίες λιθίου είναι προφανής. Πολυάριθμες συσκευές τις έχουν ως πηγή ενέργειας. Ωστόσο στην περίπτωση των ηλεκτρικών οχημάτων, η ποσότητα του λιθίου που απαιτείται είναι πολύ μεγαλύτερη. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που προκάλεσε τον τετραπλασιασμό της παγκόσμιας παραγωγής λιθίου μεταξύ 2010 και 2022. Για την ανακύκλωση των μπαταριών απαιτείται πολύς χρόνος για να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Αρχικά πρέπει να απενεργοποιηθούν εντελώς πριν τις μεταχειριστούμε με ασφάλεια και στη συνέχεια χρησιμοποιούνται δύο εναλλακτικές μέθοδοι:
- Υδρομεταλλουργία: Με τη βοήθεια οξέων, τα μέταλλα διαλύονται σε μια διαδικασία γνωστή ως έκπλυση. Μπορούμε να λάβουμε τόσο το λίθιο όσο και το νικέλιο / κοβάλτιο και εκτιμάται ότι το 99% αυτών είναι κατάλληλα για νέες μπαταρίες.
- Πυρομεταλλουργία: Χρησιμοποιώντας φούρνους στους 1.500 βαθμούς Κελσίου, τα συστατικά λιώνουν και διαχωρίζονται το κοβάλτιο, το νικέλιο και ο χαλκός, αφενός και τα υπόλοιπα συστατικά (αλουμίνιο, λίθιο και μαγγάνιο) αφετέρου. Για την ανάκτηση του λιθίου, μετά την πυρομεταλλουργία, πρέπει να γίνει μια διαδικασία υδρομεταλλουργίας.
Το μειονέκτημα στην περίπτωση της υδρομεταλλουργίας, είναι ότι η χρήση οξέων είναι πολύ ρυπογόνος και πρέπει να γίνεται διαχείριση των υγρών αποβλήτων. Επιπλέον, απαιτείται πολύς χρόνος για την αποσύνθεση και τον διαχωρισμό των στοιχείων. Στην πυρομεταλλουργία, αν και η διαδικασία είναι ταχύτερη, παράγονται μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα και καταναλώνεται πολλή ενέργεια.
Είναι απαραίτητο να βρεθούν πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις και σε αυτό το σημείο έρχεται στο προσκήνιο η γλυκίνη. Ερευνητές από το South Central University of Changsha, το University of Guizhou και το National Research Center for Advanced Energy Storage Engineering Materials βρήκαν έναν τρόπο να ανακυκλώνουν το 99,9% των υλικών μιας μπαταρίας με λιγότερο ρυπογόνο τρόπο. Στη μελέτη τους εξηγούν πώς η γλυκίνη, η οποία είναι ένα αμινοξύ που βρίσκεται στις πρωτεΐνες, μπορεί να επιτύχει μια αποτελεσματική ανάκτηση 99,99% λιθίου, 96,86% νικελίου, 92,35% χαλκού και 90,59% μαγγανίου σε μπαταρίες.
Οι ερευνητές διευκρινίζουν ότι το κλειδί είναι η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας ομαλής έκπλυσης. Η αλλαγή των «σκληρών» οξέων που χρησιμοποιούνται συνήθως στην ανακύκλωση μπαταριών, με διαλύματα ουδέτερου pH με γλυκίνη, επιτρέπει την αποσύνθεση των υλικών της παλιάς μπαταρίας για να ανακτηθούν αργότερα τα στοιχεία που ενδιαφέρουν για επαναχρησιμοποίηση σε νέο εξοπλισμό.
Όταν οι χρησιμοποιημένες μπαταρίες έρχονται σε επαφή με διάλυμα άλατος σιδήρου, οξαλικού νατρίου και υγρής γλυκίνης, σχηματίζεται πάνω τους ένα στρώμα σιδήρου που παίζει το ρόλο της ανόδου, ενώ το υλικό της μπαταρίας που ανακυκλώνεται λειτουργεί ως κάθοδος. Αυτή η χημική διάταξη δρομολογεί μια διαδικασία που αποσυνθέτει τη δομή της μπαταρίας, διευκολύνοντας την ανεξάρτητη διάλυση του λιθίου, του νικελίου, του κοβαλτίου και του μαγγανίου. Επιπλέον, η ομάδα διαβεβαιώνει ότι πρόκειται για μια γρήγορη διαδικασία: Μόλις 15 λεπτά.
Στη μελέτη υποστηρίζεται ότι πρόκειται για μια φθηνότερη διαδικασία, πιο ενεργειακά αποδοτική και με λιγότερες εκπομπές ρύπων από τις παραδοσιακές μεθόδους υδρομεταλλουργίας που χρησιμοποιούν οξύ ή αμμωνία. Αυτό φυσικά είναι κάτι που έχει δοκιμαστεί στο εργαστήριο και θα πρέπει να φανεί και σε ένα πραγματικό σενάριο. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι η ανακύκλωση φαίνεται να είναι το κλειδί για να προχωρήσει ο εξηλεκτρισμός της αυτοκινητοβιομηχανίας χωρίς να καταφύγουμε σε αύξηση της εκμετάλλευσης των ορυχείων λιθίου.
Να αναφέρουμε εδώ ότι πριν από λίγες εβδομάδες, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Stanford δημοσίευσαν μια μελέτη στην οποία συνέκριναν τα οφέλη της ανακύκλωσης των μπαταριών ιόντων λιθίου σε σχέση με την εξόρυξη νέων υλικών. Συνοπτικά:
- Εκπέμπονται μεταξύ 58% και 81% λιγότερα αέρια του θερμοκηπίου.
- Χρησιμοποιείται μεταξύ 72% και 88% λιγότερο νερό.
- Χρησιμοποιείται 77% έως 89% λιγότερη ενέργεια.
- Εκπέμπεται επίσης λιγότερη αιθάλη και θείο.
Είναι λοιπόν σαφές ότι, όπως ακριβώς υπάρχει ένας αγώνας δρόμου για την ηλεκτροκίνηση, υπάρχει επίσης μια ενεργή έρευνα για τον τρόπο επαναχρησιμοποίησης των υλικών των μπαταριών που δεν είναι πλέον χρήσιμες, αλλά τα υλικά τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή μπαταριών σε νέα αυτοκίνητα.

Βασίλης Μαθιουδάκης
bill.mathioudakis@gmail.com





