Ερώτηση: Σεβασμιώτατε, βιώνουμε μια πρωτοφανή κρίση εξαιτίας της πανδημίας. Υπάρχουν πιστοί που τηρούν με ευλάβεια τα μέτρα των αρμόδιων υγειονομικών αρχών για την προστασία τους από τον covid-19. Υπάρχουν, όμως και πιστοί που αρνούνται την ύπαρξή του και πιστεύουν σε σενάρια συνωμοσιολογίας. Τι θα λέγατε στους αρνητές της πανδημίας;

Απάντηση: Η Εκκλησία είναι ένας χώρος ευρύχωρος. Αν σκεφθή κανείς ότι με τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος γίνεται κάποιος μέλος της Εκκλησίας, τότε καταλαβαίνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων είναι μέλη της Εκκλησίας.

Όμως, επειδή στον κάθε άνθρωπο δόθηκε από τον Θεό το αυτεξούσιον, γι’ αυτό και ο καθένας έχει ένα δικό του τρόπο να αντιμετωπίζη τα θέματα της ζωής του. Μέσα από αυτό το πρίσμα, όπως σωστά παρατηρείτε, υπάρχουν Χριστιανοί που αποδέχονται την ύπαρξη της πανδημίας και τηρούν τα υγιειονομικά μέτρα και άλλοι που τα αρνούνται η επιφυλάσσονται γι’ αυτά που τα θεωρούν υπερβολικά.

Θεωρώ ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος από την πανδημία του ιού και πρέπει να τηρούμε όλα όσα μας συμβουλεύουν οι ειδικοί. Σε όλα τα θέματα της υγείας μας συμβουλευόμαστε τους γιατρούς, επισκεπτόμαστε τα Νοσοκομεία και υπακούουμε στις υποδείξεις τους. Γιατί να μη το κάνουμε αυτό και στην παρούσα υγιειονομική κρίση;

Ερώτηση: Εντός της Εκκλησίας, από την πρώτη στιγμή υπήρξαν αντιδράσεις για το κλείσιμο των Ναών. Μάλιστα, ορισμένοι Ιεράρχες αλλά και πιστοί ακόμη και σήμερα κάνουν λόγο για διωγμό της Εκκλησίας. Ποιά η δική σας άποψη;

Απάντηση: Πράγματι, δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα από το κλείσιμο των Ναών, και μάλιστα σε κρίσιμες και σημαντικές εκκλησιαστικές περιόδους, όπως την Μεγάλη Σαρακοστή, το Πάσχα και τώρα την περίοδο της προετοιμασίας για τα Χριστούγεννα.

Το επιχείρημα του διωγμού το έχω ακούσει και δεν μπορώ να το ερμηνεύσω πλήρως. Όταν κλείνουν όλα τα καταστήματα, τα Σχολεία, τα Πανεπιστήμια, τα αεροδρόμια κλπ. δεν μπορώ να πω ότι όλα αυτά έγιναν ως άλλοθι για να κάνουν διωγμό στην Εκκλησία.

Όταν όμως βλέπω διάφορες εμμονές ως προς την Εκκλησία, όταν παρατηρώ ότι δίνονται εύκολα άδειες για άλλες εξόδους από τα σπίτια κατά την διάρκεια της απομόνωσης, όπως για βάδισμα, έξοδο κατοικιδίων ζώων, και δεν επιτρέπουν άδεια για να πάνε στον Ναό να προσευχηθούν, τότε προβληματίζομαι σοβαρότατα.

Νομίζω ότι γίνονται λάθη εκατέρωθεν. Μερικοί Κληρικοί και Χριστιανοί δεν τηρούν επακριβώς τα μέτρα, γιατί έχουν μια μονοφυσιτική αντίληψη ως προς τον Ναό, και άλλοι που λαμβάνουν πολύ αυστηρά μέτρα για τους Ναούς, γιατί φαίνεται ότι έχουν πρόβλημα με την θεία Μετάληψη.

Ερώτηση: Κάποιοι λένε ότι η Ιεραρχία άργησε να κατανοήσει το μέγεθος του προβλήματος. Τι απαντάτε;

Απάντηση: Η Ιεραρχία όλο αυτό το διάστημα δεν έχει συγκληθή, ούτε η τακτική Ιεραρχία του Οκτωβρίου, για λόγους ανωτέρας βίας. Όμως το θέμα το αντιμετώπισε η Διαρκής Ιερά Σύνοδος και νομίζω το έκανε με ψυχραιμία, νηφαλιότητα και σοβαρότητα. Κινήθηκε στο μέσον μεταξύ των δύο άκρων, δηλαδή της υπερβολής και της ελλείψεως, για να θυμηθώ την αριστοτελική αρχή της αρετής. Έτσι, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος από την αρχή κατενόησε το πρόβλημα και έπραξε τα δέοντα.

Νομίζω ότι στην παρούσα φάση θα πρέπει να δραστηριοποιηθή ακόμη περισσότερο, γιατί πρέπει να αντιμετωπισθή η υπερβολή και από τις δύο πλευρές, δηλαδή και από πλευράς μερικών από το πλήρωμα της Εκκλησίας και από πλευράς μερικών της πολιτικής εξουσίας.

Η Ιερά Σύνοδος, ύστερα από πρότασή μου, μου έδωσε εντολή να συντάξω έναν Κανονισμό Λειτουργίας των Ιερών Ναών, κατά την διάρκεια των πανδημιών, τον οποίο ετοίμασα και κατέθεσα στην Σύνοδο. Μακάρι να γίνη κάτι προς την κατεύθυνση αυτή.

Ερώτηση: Η Ιεραρχία έχει ευθύνη για τα κρούσματα κορονοϊού εντός της Εκκλησίας;

Απάντηση: Ο covid-19 έχει αποδείξει ότι κινείται με «δημοκρατικό» τρόπο, δηλαδή προσβάλλει όλους, δεν εξαιρεί κανέναν και μάλιστα το κάνει κυρίως σε όσους συμπεριφέρονται με αδιαφορία, απερισκεψία. Κάποιοι, όμως, δεν ενεργούν δημοκρατικά, αφού είναι έτοιμοι να ενοχοποιήσουν μέλη της Εκκλησίας που έχουν προσβληθή από τον ιό και αμνηστεύουν άλλους. Νομίζω αυτό είναι ένας ιδιότυπος ρατσισμός, που είναι πιο επικίνδυνος από τον κορωνοϊό.

Δεν ευθύνεται η Ιερά Σύνοδος για τα κρούσματα κορωνοϊού που παρατηρήθηκαν και στην Εκκλησία, διότι από την πρώτη στιγμή αποδέχθηκε τα μέτρα, ακόμη και τα υπερβολικά. Ευθύνονται όμως όσοι δεν τηρούν τα μέτρα που προτείνονται από τους ειδικούς ούτε υπακούουν στην Ιερά Σύνοδο λόγω λανθασμένων «θεολογικών» απόψεων.

Ερώτηση: Θα μπορούσε ποτέ η Εκκλησία να δεχτεί αλλαγή του τρόπου μετάδοσης της Θείας Μετάληψης;

Απάντηση: Σε αυτό έχει αποφασίσει η Ιερά Σύνοδος, ότι ο τρόπος μεταδόσεως της θείας Κοινωνίας είναι δοκιμασμένος τουλάχιστον για χίλια χρόνια και δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα, σε Νοσοκομεία, σε Θεραπευτήρια λοιμωδών νόσων, σε όλους τους χώρους. Βεβαίως, η Μετάληψη του Σώματος και Αίματος του Χριστού προσφέρεται σε αυτούς που το θέλουν και έχουν προετοιμασθή κατάλληλα.

Παρατηρώ όμως ότι το θέμα αυτό το συζητούν αρνητικά άνθρωποι που ούτε κοινωνούν ούτε εκκλησιάζονται τακτικά, και όχι όσοι κοινωνούν και εκκλησιάζονται.

Υποψιάζομαι ότι η αυστηρότητα των μέτρων που έχουν ληφθή από την Πολιτεία ως προς τους Ιερούς Ναούς έγινε επειδή μερικοί έχουν εμμονές ως προς την θεία Μετάληψη. Όμως στο θέμα της θείας Μεταλήψεως νομίζω δεν υπάρχει απόφαση της Επιστημονικής Επιτροπής, γιατί είναι θέμα πίστεως. Αν υπάρχη τέτοια απόφαση, παρακαλώ να δημοσιοποιηθή.

Ερώτηση: Σεβασμιώτατε, ορισμένοι εν ονομάτι της Πίστεως αρνούνται την Επιστήμη και το αντίθετο. Θα ήθελα τη δική σας τοποθέτηση σε αυτό;

Απάντηση: Η σύγκρουση μεταξύ Πίστεως και Επιστήμης έγινε στην Δύση, μεταξύ των απόψεων του σχολαστικισμού και του διαφωτισμού με την ανάπτυξη των θετικών επιστημών. Εμείς στον χώρο της Ορθόδοξης  Εκκλησίας δεν είχαμε ποτέ τέτοια σύγκρουση, διότι ξέρουμε ότι τόσο η Πίστη όσο και η Επιστήμη κινούνται σε διαφορετικά επίπεδα. Όσοι βλέπουν τέτοιες συγκρούσεις και στον δικό μας χώρο, διαπνέονται από ξένες ιδεολογίες.

Εγώ δέχομαι την Επιστήμη και την Ορθόδοξη θεολογία. Όταν ένας επιστήμονας αρνείται την ορθόδοξη πίστη για λόγους επιστημονικούς, δείχνει ότι δεν είναι αληθινός επιστήμονας, και όταν ένας ορθόδοξος πιστός αρνείται την επιστήμη για λόγους πίστεως, δείχνει ότι δεν είναι καλός πιστός, γιατί στο θέμα αυτό ισχύει το συναμφότερο.

Η Πίστη είναι η επιστήμη-γνώση του Θεού και η Επιστήμη είναι η γνώση του κτιστού κόσμου. Αυτό έχει ξεκαθαρισθή στην εποχή μας και απορώ γιατί επανερχόμαστε συχνά σε αυτό.

Ερώτηση: Σεβασμιώτατε, θέλω να σας ρωτήσω ευθέως. Θα κάνατε το εμβόλιο κατά του κορονοϊού;

Απάντηση: Θα σας απαντήσω και εγώ ευθέως. Σε όλα τα παιδιά μέχρι την ηλικία των δέκα ετών γίνονται εμβολιασμοί υποχρεωτικά για 13 νόσους και προαιρετικά για άλλες 3 νόσους, δηλαδή συνολικά γίνονται 16 εμβόλια, και πολλά από αυτά είναι επαναλαμβανόμενα. Επίσης, στις επόμενες ηλικίες γίνονται άλλα εμβόλια και σε αυτά οφείλεται η αύξηση του προσδόκιμου ορίου ζωής.

Τα εμβόλια ενισχύουν το ανοσιοποιητικό σύστημα του οργανισμού για να αντιμετωπίση τους ιούς.

Και εγώ έχω κάνει εμβόλια, διότι διαφορετικά πιθανόν δεν θα ζούσα και κάθε χρόνο κάνω το εμβόλιο για την γρίπη. Θα κάνω όμως και το νέο εμβόλιο ύστερα από τις εγκρίσεις των αρμοδίων Οργανισμών και την απόφαση της Ιεράς Συνόδου και τις υποδείξεις των θεραπόντων ιατρών μου.

Βεβαίως, δεν δίνω συνωμοσιολογικές και ιδεολογικές ερμηνείες στα εμβόλια. Θεωρώ ότι με τον τρόπο αυτό μπορώ να παρατείνω την βιολογική ζωή, χωρίς αυτό να είναι αυτοσκοπός μου, ώστε να βοηθήσω όσο μπορώ όσους με έχουν ανάγκη και να προετοιμασθώ κατάλληλα για τον θάνατό μου και την συνάντησή μου με τον Χριστό.

Με ενδιαφέρει περισσότερο το πνευματικό εμβόλιο που είναι η προσευχή και η θεία Κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού και στενοχωρούμαι όταν το αρνούνται στους Χριστιανούς.

Ερώτηση: Πολλοί συνάνθρωποί μας δοκιμάζονται όσο ποτέ λόγω της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Ακόμη και μέσα από αυτές τις συνθήκες η Εκκλησία πως μπορεί να τους βοηθήσει;

Απάντηση: Αυτό είναι όντως μεγάλο θέμα. Στενοχωρούμαι από την λεγόμενη «κοινωνική αποστασιοποίηση», το να μη συναντώνται οι άνθρωποι μεταξύ τους, αφού ο άνθρωπος είναι «κοινωνικό ον». Λυπάμαι για τα οικονομικά και ψυχολογικά προβλήματα των ανθρώπων αυτής της περιόδου. Περισσότερο θλίβομαι για εκείνους οι οποίοι δεν αναγνωρίζουν τον ρόλο της Εκκλησίας στην προσφορά νοήματος ζωής στους ανθρώπους με κέντρο τον Ιερό Ναό και την θεία Λειτουργία. Τελικά, ο άνθρωπος δεν είναι μόνο σώμα, δεν είναι μια «έμψυχη μηχανή» ούτε ένα «ζώο που κατασκευάζει μηχανές».

Ερώτηση: Αυτά τα Χριστούγεννα καλούμαστε να τα γιορτάσουμε διαφορετικά. Τι μήνυμα θα στέλνατε στον κόσμο;

Απάντηση: Δεν καταλαβαίνω πλήρως αυτό που ακούω από πολλούς να λένε ότι φέτος «καλούμαστε να γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα διαφορετικά». Τι θα πη «διαφορετικά»; Αν νοείται να μη γίνονται μετακινήσεις, συγχρωτισμοί, καλώς. Πως, όμως, θα γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα με φωταγωγημένες πλατείες, με άνοιγμα των καταστημάτων για ψώνια, αλλά με κλειστούς Ναούς; Τι νόημα δίνουμε στην Γέννηση του Χριστού; Μήπως ο Χριστός γεννήθηκε ως άνθρωπος για να μας δίνη το δικαίωμα να γιορτάζουμε με ρεβεγιόν και με λαμπιόνια; Είμαστε Χριστιανοί η ειδωλολάτρες με χριστιανικό επίχρισμα;

Τελικά, μερικοί εννοούν εορτασμό των Χριστουγέννων σαν να ζούμε προ Χριστού. Μήπως αυτό δικαιώνει αυτούς που ισχυρίζονται ότι ο σύγχρονος κόσμος, ακόμη και στην Ελλάδα, είναι ένας κόσμος «μεταχριστιανικός», δηλαδή «ένα μείγμα από Χριστιανούς, πρώην Χριστιανούς και μη Χριστιανούς»; Όταν δεν ανοίγονται οι Ναοί αυτές τις ημέρες, με την τήρηση όλων των μέτρων, μάλλον δικαιώνεται η «μεταχριστιανική» νοοτροπία της εποχής μας.

Η εορτή των Χριστουγέννων εορτάζεται κατ’ εξοχήν θεολογικά, εκκλησιαστικά και ευχαριστιακά, αλλιώς είναι μια απλή ανθρώπινη ιστορία.