ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Οι προτάσεις αρχιτεκτόνων & μηχανικών για την Ανάπλαση
Published
3 έτη agoon
Μετά από αλλεπάλληλες συναντήσεις που έγιναν με θέμα το έργο της ανάπλασης στο ιστορικό κέντρο της Ναυπάκτου, και μετά την συνάντηση που είχαν με τον δήμαρχο Ναυπακτίας και την τεχνική υπηρεσία του Δήμου, οι Σύλλογοι αρχιτεκτόνων και μηχανικών της πόλης προχώρησαν σε έκθεση όπου καταγράφεται η πρότασή τους με στόχο να προχωρήσει το έργο, που εδώ και μήνες παραμένει τελματωμένο.
Αναλυτικά καταγράφεται στην έκθεση – πρόταση:
” ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ για το έργο : «Αστική ανάπλαση εντός ιστορικού κέντρου της πόλεως Ναυπάκτου»
Η αδιαμφησβήτητη βαρύτητα και σπουδαιότητα ενός τεχνικού έργου στον πυρήνα μιας ιστορικής πόλης είναι δεδομένο πως δεν θα έπρεπε να αντιμετωπισθεί με τους όρους που επελέγησαν να διεκπεραιωθούν οι “μελέτες” του παρόντος έργου.
Οι απόψεις μας ήδη εκφράσθηκαν κατά την περίοδο των διαδικασιών διαβούλευσης για το έργο και για μια ακόμα φορά δεν εισακούσθηκαν.
Σήμερα η πόλη αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο διακοπής των εργασιών του έργου λόγω δυσκολιών που παρουσιάζονται ανυπέρβλητες.
Στο σταυροδρόμι της θεώρησης ενός τέτοιου ενδεχόμενου, με δεδομένο το ιστορικό του έργου, θεωρούμε ότι όφειλε ήδη να έχει εξεταστεί, η δυνατότητα (χρονική και οικονομοτεχνική) ώστε :
- η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου να προβεί σε τροποποίηση της μελέτης ανάπλασης όσον αφορά το πλάτος του οδοστρώματος του Βόρειου Αξονα και
- οι υπηρεσίες της Δ.Ε.Υ.Α.Ν. να προχωρήσουν σε ανάλογη τροποποίηση της μελέτης υποδομών, αναθεωρώντας τον σχεδιασμό με τέτοιο τρόπο, ώστε να απαλειφθούν κατά το δυνατόν τα προβλήματα και να υλοποιηθεί το έργο.
Οι παραπάνω τροποποιήσεις κρίνονται επιτακτικές, από την πρώτη στιγμή που έγινε αντιληπτό ότι η ολοκλήρωση και η πλήρης υλοποίηση του έργου, με βάση τις μελέτες ως έχουν σήμερα, είτε είναι πρακτικά αδύνατη είτε θα δημιουργήσει μελλοντικά σημαντικά προβλήματα επιπλέον των ήδη υπαρχόντων.
Η τροποποίηση αυτή προβλέπεται στη νομοθεσία, πολύ περισσότερο δε όταν οι ανάγκες ανασχεδιασμού είναι τεκμηριωμένες και υπαρκτές. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με τον προϋπολογισμό του έργου.
Το κομβικό και ιδιαίτερα σημαντικό είναι η προτεινόμενη τροποποίηση να λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος για την επίτευξη της συνέχειας του χαρακτήρα του έργου υπό το πρίσμα ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού, ικανοποιώντας ουσιαστικά τις ανάγκες της πόλης.
Με δεδομένη την εκφρασμένη πάγια άποψή μας, περί της αναγκαιότητας υιοθέτησης της νομιμότητας και τη διενέργεια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, θεωρούμε ότι η κρισιμότητα αντιμετώπισης των ανελαστικών ζητημάτων που έχουν προκύψει :
- μελλοντική απαίτηση χρήσης του βόρειου άξονα ως διπλής κατεύθυνσης,
- αντικατάσταση αμιαντοσωλήνων ύδρευσης,
- διαχωρισμός ομβρίων-ακαθάρτων,
είναι μονοσήμαντα ορισμένη σαν επιτακτική.
Κρίνουμε επίσης ότι, παρόλη την πίεση του χρόνου, ο συντονισμός ενεργειών των υπηρεσιών σε συνδυασμό με την πολιτική βούληση είναι δυνατόν να λειτουργήσει θετικά προς την ορθή κατεύθυνση και την υλοποίηση του έργου, έστω και μερική, που θα περιλαμβάνει όμως, μαζί με την ανάπλαση, αντικατάσταση των αμιαντοσωλήνων και διαχωρισμό ομβρίων και ακαθάρτων.
Η πολυτέλεια μετάθεσης της αντιμετώπισης των αναγκών, αφήνοντας τον χρόνο ανεκμετάλλευτο, έχει ήδη παρέλθει.
Στον αντίποδα, κοιτώντας έναν ακόμα προϋπολογισμό του Δήμου δεν μπορούμε να διακρίνουμε με σαφήνεια τον προσανατολισμό σε μια φιλοσοφία ενιαίου σχεδιασμού. Απουσιάζει ευκρινώς η υιοθέτηση διαδικασιών και η δρομολόγηση μελετών.
Αντιθέτως κονδύλια αντισταθμιστικά, μοιράζονται κατακερματισμένα, χωρίς διαβούλευση, χωρίς σχεδιασμό για παρεμβάσεις πάντα “χρήσιμες” αλλά σαφώς όχι ενταγμένες στο πλαίσιο ενός συμμετοχικού συνολικού σχεδιασμού ανοικτού στην κοινωνία και στους πολίτες.
Επισυνάπτεται έκθεση εξέτασης του έργου από τους Συλλόγους μας
ΕΚΘΕΣΗ ΕΞΕΤΑΣΗΣ του έργου : «Αστική ανάπλαση εντός ιστορικού κέντρου της πόλεως Ναυπάκτου»
Έχοντας υπόψη :
- τa μέχρι σήμερα σχετικά έγγραφα και μελέτες, όπως μας κοινοποιήθηκαν ηλεκτρονικά από τον Δήμο Ναυπακτίας,
- έγγραφα που συλλέξαμε από τη Διαύγεια σχετικά με το θέμα,
- την ενημέρωση κατά τη διάρκεια συνάντησης, από αιρετούς προϊσταμένους των αρμόδιων Υπηρεσιών του Δήμου και υπηρεσιακούς παράγοντες της Τ.Υ. του Δήμου και της Δ.Ε.Υ.Α. Ναυπακτίας,
και μετά από μελέτη και συνεκτίμηση όλων των διαθέσιμων στοιχείων και παραμέτρων προέκυψαν :
Για το πλαίσιο χρηματοδότησης
- Το έργο αστικής ανάπλασης υλοποιείται με τίτλο «Αστική ανάπλαση εντός Ιστορικού Κέντρου πόλεως Ναυπάκτου», εκτελείται εντός του αρχαιολογικού χώρου, ιστορικού τόπου και πυρήνα του παραδοσιακού τμήματος της πόλης Ναυπάκτου – στο εξής για συντομία Ιστορικό Κέντρο Ναυπάκτου – και, σύμφωνα με την ένταξη του, έχει δύο υποέργα και χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης της πράξης την 31.12.2022.
- Το φυσικό αντικείμενο των υποέργων περιγράφεται αναλυτικότερα στην ένταξη της πράξης:
ΥΠΟΕΡΓΟ 1 : «Η πρόταση αναφέρεται στην ανάπλαση εντός του Ιστορικού Κέντρου της Πόλεως Ναυπάκτου. Ειδικότερα η ανάπλαση περιλαμβάνει αντικατάσταση οδοστρώματος από φυσικά υλικά – διαπλάτυνση διαμόρφωση πεζοδρομίων και κοινοχρήστων χώρων και ανάπλαση πλατείας εντός του ιστορικού κεντρικού πυρήνα τη πόλης γύρω από το λιμάνι, που περικλείεται από τα τείχη της πόλεως και συγκεκριμένα από την αρχή του τείχους (ανατολική πλευρά) μέχρι και το κλείσιμο αυτών (δυτική πλευρά).
Το ιστορικό κέντρο της πόλης, αναλυτικότερα, περικλείεται στο βόρειο τμήμα του από τα Τείχη της ανατολικής πλευράς που ξεκινούν από την οδό Τζαβέλα στο ύψος της οδού Αγελάου, μετά το δημαρχείο της πόλης, και τα τείχη της δυτικής πλευράς που βρίσκονται στην συμβολή των οδών Νόβα και Θέρμου και στο νότιο τμήμα από τη δυτική πλευρά των τειχών από την οδό Παπαχαραλάμπους και την ανατολική πλευρά στην συμβολή των οδών Νότη Μπότσαρη και Αγελάου. Επίσης περιλαμβάνει την κατασκευή της υποδομής, των έργων υπόγειων δικτύων ύδρευσης, αποχέτευσης όμβριων και ακαθάρτων, των έργων ηλεκτροφωτισμού και την τοποθέτηση του αστικού εξοπλισμού.
Η ανάπλαση αποσκοπεί στην ανάδειξη της Καστρόπολης Ναυπάκτου και τη σύνδεσή της με το παραλιακό μέτωπο ανατολικά και δυτικά του λιμένος, την αισθητική αποκατάσταση – αναβάθμιση των οδών και λοιπών κοινοχρήστων χώρων, στην εξασφάλιση συνεχής, ανεμπόδιστης και ασφαλής κίνησης πεζών, στη ρύθμιση της κυκλοφορίας και στη διευθέτηση της στάθμευσης των οχημάτων.»
ΥΠΟΕΡΓΟ 2 : «Αφορά στις απαιτούμενες εργασίες παρακολούθησης των έργων από τις αρμόδιες υπηρεσίες Αρχαιοτήτων και τις έρευνες που ενδεχομένως προκύψουν κατά την εξέλιξη των εκσκαπτικών εργασιών».
Παραδοτέα πράξης: «Συνολική παρέμβαση σε 9.800 τ.μ. εντός του Ιστορικού Κέντρου της Πόλεως Ναυπάκτου, με εργασίες ανάπλασης – αναβάθμισης – διαμόρφωσης οδών, ελεύθερων κοινοχρήστων χώρων της πόλης, την κατασκευή της υποδομής, των έργων υπόγειων δικτύων ύδρευσης, αποχέτευσης όμβριων και ακαθάρτων, των έργων ηλεκτροφωτισμού και την τοποθέτηση του αστικού εξοπλισμού».
- Ως περιοχή παρέμβασης του έργου ορίζεται η « περιοχή εντός των Τειχών », από Οδό Αγελάου έως και Οδό Σοιδά (δλδ από Δημαρχείο έως αρχή οδού Θέρμου) θέτοντας τυπικά εκτός χρηματοδότησης ΕΣΠΑ τα προβλεπόμενα έργα ανάπλασης :
- Δυτικά στην οδό Σοϊδά,
- Ανατολικά στην οδό Αγελάου, στην Ιλ. Κ. Τζαβέλα μέχρι το Δημαρχείο και στην «Πλατεία Παπαχαραλάμπους»,
- τα έργα σχετικά με τα δίκτυα υποδομών της οδού Ιλ. Κ. Τζαβέλα από το Δημαρχείο ως την Πλατεία Φαρμάκη.
- Στα πλαίσια του ΥΠΟΕΡΓΟΥ 1, συμπεριλήφθηκαν και εργασίες αντικατάστασης δικτύου ύδρευσης, σε αντικατάσταση του υφιστάμενου δικτύου αμιαντοσωλήνων, και διαχωρισμού των δικτύων αποχέτευσης όμβριων και ακαθάρτων, οπότε υπογράφηκε προγραμματική σύμβαση μεταξύ Δήμου και Δ.Ε.Υ.Α. Ναυπακτίας. Παρατηρούμε ότι μετά την υπογραφή τόσο της προγραμματικής σύμβασης όσο και της τροποποίησής της, δεν έχει γίνει έως και σήμερα, κάποια πρόβλεψη στον προϋπολογισμό της Δ.Ε.Υ.Α.Ν., για την κάλυψη του κόστους των έργων υποδομών.
Οι εργασίες αυτές των υποδομών προβλέπονται μόνο για τον βόρειο άξονα από την Πλατεία Φαρμάκη, μέσω των οδών Ιλ. Κ. Τζαβέλα, Κλεονίκου και Γ.Α. Νόβα, μέχρι την οδό Σοϊδά (δλδ. από Πλ.Φαρμάκη εως διασταύρωση Θερμου).
- Κατόπιν ηλεκτρονικού διαγωνισμού έγινε ανάθεση του έργου σε εργολάβο, με έκπτωση 44,04%, ο συνολικός προϋπολογισμός των υποέργων, που είναι επιλέξιμος για χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος στήριξης της Ένωσης, είναι 332.000 €, όπου :
Α) Στο ΥΠΟΕΡΓΟ 1 για δαπάνες έργων ανάπλασης προϋπολογίζεται ποσό 1.142.000 €.
Β) Στο ΥΠΟΕΡΓΟ 2 για δαπάνες αρχαιολογικών εργασιών δεσμεύτηκε ποσό 190.000 €.
Στο ΥΠΟΕΡΓΟ 1, οι δαπάνες των έργων υποδομών, οι οποίες αφορούν στα δίκτυα της Δ.Ε.Υ.Α.Ν. (Ύδρευση, Αποχέτευση και Όμβρια), ποσού 311.000 €, βαραίνουν την εταιρεία του Δήμου.
- Όσον αφορά στις μελέτες των έργων :
- Η μελέτη των έργων ανάπλασης έγινε από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου ενώ
- οι υδραυλικές μελέτες υποδομών της Δ.Ε.Υ.Α.Ν. έγιναν κατόπιν ανάθεσης και παραλαβής αυτών από ιδιώτη Μηχανικό.
Για την εκτέλεση του έργου
- Η έναρξη του έργου έγινε με σημαντική καθυστέρηση ξεκινώντας από τις εργασίες προετοιμασίας της αντικατάστασης του εναέριου υποσταθμού του ΔΕΔΔΗΕ (ΔΕΗ) στην «Πλατεία Παπαχαραλάμπους» με επίγειο τύπου compact. Μετά από τις εργασίες επιφανειακών αποξηλώσεων, στο χώρο της Πλατείας ακολούθησε η αρχαιολογική έρευνα – ανασκαφή ενεργοποιώντας το 2ο υποέργο το οποίο βρισκόταν σε εξέλιξη ως τις 31.10.2021.
- Αντίστοιχη σημαντική καθυστέρηση παρουσιάστηκε στην έναρξη των εργασιών ανάπλασης στο Νότιο Τμήμα (1ο υποέργο) καθώς, λόγω χαρακτηρισμού του βόρειου άξονα της πόλης ως παλιάς εθνικής οδού, ο προσωρινός ορισμός κυκλοφορίας (διπλής αμφίδρομης κατεύθυνσης στις οδούς Γ.Α. Νόβα – Κλεονίκου – Ιλ. Κ. Τζαβέλλα) απαιτούσε κανονιστική απόφαση Περιφερειάρχη με δημοσίευση σε ΦΕΚ, η οποία δεν είχε πραγματοποιηθεί μέχρι και την εγκατάσταση του εργολάβου.
- Στη συνέχεια υπήρξαν νέες καθυστερήσεις καθώς προέκυψαν ζητήματα :
– αφενός η ανάγκη τοπικών αλλαγών στην μελέτη ως προς την χάραξη του άξονα της οδού, από το Δεσποτικό ως το νότιο τμήμα της Πλατείας, και
– αφετέρου καθυστέρησε η επιλογή των υλικών επίστρωσης. Όλα αυτά ενώ οι εργασίες αποξηλώσεων στον νότιο άξονα ήταν ήδη σε εξέλιξη.
- Στο χρονοδιάγραμμα του έργου ανάπλασης, για ένα διάστημα δεν ήταν δυνατή η εκτέλεση εργασιών λόγω της πανδημίας, ενώ για ένα άλλο διάστημα υπήρξε δυνατότητα εκτέλεσης εργασιών με συνθήκες περιορισμένης κυκλοφορίας.
- Στον νότιο άξονα της πόλης (Ναυμαχίας – Παπαχαραλάμπους – Ν. Μπότσαρη) τελικά υλοποιήθηκε συνολική αλλαγή του υλικού επίστρωσης της οδού κυκλοφορίας, από ασφαλτικό σε φυσική λίθο παρά την αντίθετη γνωμοδότηση του ΚΑΣ.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι στον προϋπολογισμό του έργου έχουν υπολογισθεί ποσότητες ασφαλτικών εργασιών σημαντικά μεγαλύτερες από τις σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις, με ουσιαστικό αποτέλεσμα τη δημιουργία πλεονάσματος δαπανών της τάξης των 80 Κ €.
- Στις εργασίες που εκτελέστηκαν μέχρι σήμερα « εντός των Τειχών » έχουμε αντικατάσταση των επιστρώσεων με αλλαγή υλικών και τμηματικές διαπλατύνσεις οδεύσεων πεζών νότια, δυτικά και ανατολικά της Πλατείας Λιμένος.
- Στην « εκτός των Τειχών » περιοχή έχουν υλοποιηθεί :
- τα έργα αποξηλώσεων της «Πλατείας Παπαχαραλάμπους»,
- τα έργα οριστικών επιστρώσεων της οδού Σοϊδά (δυτικά) ενώ
- στην οδό Αγελάου (ανατολικά) έγιναν μόνο εργασίες αποξήλωσης επίστρωσης και διάστρωσης οπλισμένου σκυροδέματος.
- Σε όλο το εύρος των τμημάτων του έργου που έχουν ολοκληρωθεί έως σήμερα παρατηρούμε ότι δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για αντιμετώπιση, ή έστω μελλοντική διευκόλυνση, της ανάγκης αντικατάστασης ή αναβάθμισης των υποδομών της Δ.Ε.Υ.Α.Ν.
- Υλικά που έχουν προμηθευτεί και εργασίες που έχουν εκτελεστεί από τον εργολάβο έως σήμερα, τα οποία αφορούν στα δίκτυα υποδομών της Δ.Ε.Υ.Α.Ν. και για λογαριασμό της, έχουν χρεωθεί στην εταιρεία (περίπου 60 Κ €) χωρίς κάποια εξασφάλιση της χρηματοδότησής τους.
Για τη διακοπή των εργασιών
- Η αίτηση διακοπής εργασιών από τον εργολάβο, με αρ. πρ. 18398/19-10-2021, δυνητικά μπορεί να επιφέρει τον κίνδυνο αποζημιώσεων ή πιθανών νομικών διαδικασιών που ενδεχομένως να ταλαιπωρήσουν την πόλη για πολλά χρόνια. Τα στοιχεία που έχουμε σήμερα στη διάθεσή μας δεν είναι επαρκή ώστε να εκτιμηθούν οι παραπάνω κίνδυνοι.
- Στα τμήματα του έργου που έχουν εκτελεστεί υπάρχουν σήμερα σημαντικές εκκρεμότητες για την ολοκλήρωση τους, όπως φωτιστικά σώματα, φυτεύσεις και αστικός εξοπλισμός.
Στην οδό Αγελάου δεν έχουν ολοκληρωθεί οι επιστρώσεις και στην «Πλατεία Παπαχαραλάμπους» δεν ολοκληρώθηκε το σύνολο της ανάπλασης με την τοποθέτηση του νέου υποσταθμού compact της ΔΕΔΔΗΕ.
- Κατά την εκτέλεση έργων υποδομών επί της οδού Γ. Α. Νόβα (πρώην Μεσολογγίου) και στη διασταύρωση με την οδό Σοιδά έγιναν εκσκαφές, πλησίον του δυτικού Τείχους, όπου βρέθηκε δεξαμενή καυσίμων από παλαιότερο πρατήριο υγρών καυσίμων που βρισκόταν στο σημείο. Σε συνέχεια αυτού του γεγονότος η Δ.Ε.Υ.Α.Ν. προχώρησε στην ανάθεση της μελέτης «Γεωφυσική έρευνα με γεωραντάρ για την ανίχνευση υπόγειων δικτύων και λοιπών δομών κατά μήκος των οδών Μεσολογγίου και Τζαβέλα» για να τεκμηριωθεί αν είναι τεχνικά εφικτή η υλοποίηση των έργων υποδομών όπως είχαν μελετηθεί.
Σήμερα, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της γεωφυσικής έρευνας και συνεκτιμώντας το κόστος των έργων υποδομών, η Δημοτική Αρχή και η Δ.Ε.Υ.Α.Ν. μέσω των υπηρεσιακών προϊσταμένων της χαρακτηρίζει την υφιστάμενη μελέτη ως μη υλοποιήσιμη και εξετάζοντας όλα τα ενδεχόμενα ουσιαστικά εξετάζει την μη υλοποίηση του τμήματος του έργου που αφορά την αντικατάσταση των υποδομών των δικτύων ύδρευσης, αποχέτευσης και ομβρίων.
Ανάλυση των δεδομένων
Για τα έργα ανάπλασης :
- Οι ήδη εκτελεσμένες, όπως και οι προβλεπόμενες, εργασίες ανάπλασης στο ιστορικό κέντρο της πόλης δεν ήταν, ως όφειλαν, προϊόν ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ή ενός ολοκληρωμένου, βιώσιμου, λειτουργικού και αισθητικά ποιοτικού σχεδιασμού. Αντίθετα ήταν αποτέλεσμα μιας μελέτης η οποία, από την παρουσίασή της στον τεχνικό κόσμο της πόλης μέχρι και τη δημοπράτηση του έργου, είχε πολλές φορές αξιολογηθεί ως ανεπαρκής, ανεφάρμοστη και επιεικώς ανάξια της σημαντικότητας του ιστορικού κέντρου της πόλης.
- Οι εργασίες ανάπλασης που έχουν ήδη εκτελεστεί παρουσιάζουν σημαντικές κατασκευαστικές αστοχίες (π.χ. αστοχία υλικών επίστρωσης, έλλειψη δικτύου ομβρίων, ράμπες ΑΜΕΑ) καθώς και στοιχειώδεις παραλείψεις σχεδιασμού που, ενώ είχαν τονιστεί από τους Συλλόγους μας κατά την παρουσίαση των μελετών, ποτέ μέχρι την υλοποίηση δεν θεραπεύθηκαν, αλλά αντίθετα πολλαπλασιάστηκαν.
- Η εγκεκριμένη μελέτη ανάπλασης του βόρειου άξονα, από την οδό Σοϊδά ως το Δημαρχείο, προβλέπει τη διαπλάτυνση των πεζοδρομίων με παράλληλη διαμόρφωση θέσεων στάθμευσης σε εσοχές αριστερά της σημερινής όδευσης επί της οδού Ιλ. Κ. Τζαβέλλα.
- Η προτεινόμενη ανάπλαση διατηρεί το είδος επίστρωσης της οδού με ασφαλτικό αλλά διαμορφώνει πλέον το πλάτος της οδού στα 5μ., το οποίο δεν θα επιτρέπει πιά την έκτακτη ή προσωρινή λειτουργία του βόρειου άξονα με αμφίδρομη κυκλοφορία ενώ παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα διαχείρισης της κίνησης ΑΜΕΑ και ποδηλάτων.
- Λόγω του χαρακτηρισμού του βόρειου άξονα, ως παλαιάς Εθνικής οδού, το ελάχιστο πλάτος διαμόρφωσης ενός μονόδρομου είναι 5μ ενώ για διπλή αμφίδρομη κυκλοφορία απαιτείται πλάτος 6,50μ. Κατά παρέκκλιση είναι δυνατό σημειακά και για την εξασφάλιση ικανών πεζοδρομίων να χρησιμοποιείται για αμφίδρομη κυκλοφορία πλάτος έως 6μ. σε συνθήκες μικρής και ελεγχόμενης ταχύτητας.
Για τα έργα υποδομών :
- Στην περιοχή του αρχαίου Λιμένα υλοποιήθηκε τμήμα του έργου ανάπλασης χωρίς να έχουν προηγηθεί οι απαραίτητες έρευνες, μελέτες και τα έργα αποκατάστασης του τοίχου αντιστήριξης (Μεντένι) ή της διαχείρισης των πηγαίων υπόγειων υδάτων που κατακλύζουν την περιοχή και απειλούν το πολυτιμότερο αγαθό της πόλης.
- Το έργο των υποδομών εκτελείται σε μια περιοχή υψηλού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και ήταν ήδη γνωστό και δεδομένο, ότι οι απαραίτητες εκσκαφές – ανασκαφές θα φέρουν στην επιφάνεια, μεταξύ άλλων, το θεμέλιο των δυτικών Τειχών του Κάστρου, το θεμέλιο της ανατολικής Δεσποτικής Πύλης του Κάστρου καθώς και τμήματα ήδη γνωστών κτιρίων και κατασκευών, όπου αποτυπώνονται σημαντικά στοιχεία της συνολικής ιστορικής διαδρομής και εξέλιξης της πόλης. Εκτίμηση του χρόνου που θα απαιτηθεί για να ολοκληρωθούν αυτές οι ανασκαφικές εργασίες δεν υπάρχει καθώς και εκτίμηση του πρόσθετου κόστους των ανασκαφών.
- Ο υπάρχων λιθόκτιστος παντορροϊκός αγωγός αποχέτευσης είναι προϊόν διαδοχικών εργολαβιών (τουλάχιστον τεσσάρων) που εκτελέστηκαν στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, οπότε σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αναφέρεται ο αγωγός ως «οθωμανικός ή αρχαίος» ώστε η προστασία του να αποτελέσει πρόσχημα αδυναμίας εκτέλεσης εργασιών στην περιοχή του. Στην περιοχή παρέμβασης υπάρχουν άλλοι αγωγοί, εκτός του λιθόκτιστου, που είναι γνωστό ότι μπορούν να αποτελέσουν αιτία καθυστερήσεων εργασιών και όμως δεν λαμβάνονται υπόψη από τη μελέτη.
- Η αντικατάσταση των αμιαντοσωλήνων ύδρευσης που προβλέπονται στο Βόρειο άξονα αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική παρέμβαση από άποψη τόσο υποδομών όσο και υγιεινής. Η απουσία πρόβλεψης αντικατάστασης των ίδιων δικτύων στο Νότιο τμήμα του έργου, που ήδη εκτελέσθηκε, κρίνεται εντελώς άστοχη και μελετητικά ασύμμετρη, ειδικότερα τη στιγμή κατά την οποία τα υπερκείμενα έργα ανάπλασης του Νότιου άξονα ολοκληρώθηκαν παραπέμποντας στις καλένδες την αντικατάσταση των παραπάνω υποδομών.
- Το αντικείμενο του έργου βάση της μελέτης υποδομών προβλέπει :
- τη διατήρηση του λιθόκτιστου παντορροϊκού αγωγού ως δίκτυο αποχέτευσης ομβρίων,
- την κατασκευή νέου δικτύου ύδρευσης (αγωγοί βόρεια & νότια του άξονα της οδού) και
- την τοποθέτηση αγωγών αποχέτευσης ακαθάρτων εκατέρωθεν του λιθόκτιστου.
- Στο νέο δίκτυο αποχέτευσης η διαχείριση των ακαθάρτων σχεδιάζεται μέσω τριών διακριτών δικτύων που καταλήγουν σε υφιστάμενα κάθετα δίκτυα σύνδεσης με τον καταθλιπτικό αγωγό αποχέτευσης του νοτίου άξονα προς το αντλιοστάσιο στη θέση Ρέππα.
- Πρώτο, στην οδό Ιλ. Κ. Τζαβέλλα, από την Πλατεία Φαρμάκη προς τον αγωγό στην οδό Καλαντζοπούλου,
- Δεύτερο, από το Δημαρχείο αντίθετα προς τον ίδιο αγωγό και
- Τρίτο, από το Δημαρχείο, μέσω της οδού Κλεονίκου, στη σύνδεση με τον αγωγό αποχέτευσης της οδού Σοϊδά.
- Σύμφωνα με τα υδραυλικά δεδομένα της μελέτης και από τις παραδοχές σχεδιασμού προτείνονται εκσκαφές σημαντικού βάθους (σε κάποια σημεία έως και 4μ) που ήταν γνωστό και δεδομένο πως αφενός θα αποκαλύψουν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα και αφετέρου θα επηρεάσουν τη δυνατότητα διατήρησης της ακεραιότητας του λιθόκτιστου αγωγού.
- Οι παραδοχές σχεδιασμού στην υπάρχουσα υδραυλική μελέτη αποχέτευσης ακαθάρτων, εμφανίζονται να μην λαμβάνουν υπόψη κάποια στοιχεία τοπικής τοπογραφίας και ανάγλυφου τα οποία, σε συνδυασμό με τις απαιτούμενες παροχές, θα βοηθούσαν στη μείωση των αποστάσεων οδεύσεων, στην ορθή κατεύθυνση απορροής ή εκτίμηση των διατομών των αγωγών κατά μήκος του βόρειου άξονα και των κάθετων συνδέσεων προς τον νότιο, μειώνοντας ταυτόχρονα τα κρίσιμα βάθη σχεδιασμού των αγωγών αποχέτευσης ακαθάρτων.
- Οι παραδοχές σχεδιασμού στην υδραυλική μελέτη αποχέτευσης ομβρίων, διατηρούν ως βασικό αγωγό ομβρίων τον υπάρχοντα λιθόκτιστο χωρίς όμως να είναι γνωστά βασικά στοιχεία του, από τη θέση, τη διατομή, την κατεύθυνση απορροής και την κλίση του μέχρι και την υπάρχουσα πλέον ικανότητα να μεταφέρει τις απαιτούμενες παροχές όμβριων.
- Η ακεραιότητα και η απομένουσα, από τα υπάρχοντα φερτά υλικά, διατομή του λιθόκτιστου αγωγού είναι άγνωστα, όπως επίσης και το ποσοστό των υπαρχόντων υπόγειων υδάτων που παροχετεύονται προς τη θάλασσα μέσω του αγωγού.
- Τα αποτελέσματα της γεωφυσικής έρευνας τεκμηριώνουν με ακρίβεια την παρουσία και τις οδεύσεις των λοιπών – πλην του λιθόκτιστου παντορροϊκού αγωγού – υπογείων δικτύων υποδομών αλλά δεν ήταν δυνατή στα πλαίσια της ανάθεσης η τεκμηρίωση θέσεων, της δεδομένης παρουσίας, αρχαιολογικών ευρημάτων λόγω της φύσης του υπεδάφους και της όμοιας με αυτό σύστασης των τοπικών δομικών υλικών με ταυτόχρονη παρουσία υπόγειων υδάτων σε μικρό βάθος και μεγάλη έκταση.
- Στα αποτελέσματα της γεωφυσικής έρευνας για την όδευση του παλαιού λιθόκτιστου αγωγού γίνονται απλουστευτικές παραδοχές κατά τμήματα, χωρίς να εντοπίζονται οι διασταυρώσεις ή οι συνδέσεις σε αυτόν (νεότερες ή παλαιότερες) καθώς και οι οδεύσεις, της επίσης δεδομένης παρουσίας, των παλαιότερων αγωγών πηγαίων υδάτων.
Για τις εκτελεσμένες εργασίες :
- Μέχρι σήμερα το έργο στα υπέργεια τμήματά του έχει επεκταθεί στο 53% της συνολικής επιφάνειας ενώ υπόγειο εκτελεσμένο τμήμα του, πρακτικά δεν υπάρχει. Χρηματοδοτικά η απορρόφηση του έργου, όταν θα ολοκληρωθούν συνολικά οι εργασίες (φυτεύσεις, φωτισμός, αστικός εξοπλισμός) στις παραπάνω επιφάνειες, θα αντιστοιχεί στο 28% των επιλέξιμων δαπανών του Υποέργου 1 (περίπου 350 Κ €).
Πρόταση Θεραπείας της μελέτης ανάπλασης του Δήμου
- Στο υπέργειο τμήμα της οδού Ιλ. Κ. Τζαβέλλα να μελετηθούν και να ανασχεδιαστούν οι τοπικές διαπλατύνσεις των πεζοδρομίων, οι οποίες μαζί με τις θέσεις στάθμευσης διαμορφώνουν οδόστρωμα πλάτους 5μ (όπως προβλέπεται μέχρι σήμερα). Αυτό θα επιτευχθεί είτε με τοπική υπερύψωση των διαβάσεων πεζών και τοποθέτηση κινητού αστικού εξοπλισμού είτε μέσω πλήρους ανασχεδιασμού της οδού με κατάργηση των ρείθρων, τοποθέτηση κινητού αστικού εξοπλισμού και κατάλληλη διαφοροποίηση των επιστρώσεων (προτιμώμενο το δεύτερο).
Ο ίδιος ανασχεδιασμός απαιτείται να υιοθετηθεί και στη μελλοντική ανάπλαση του υπολοίπου τμήματος της οδού Ιλ. Κ. Τζαβέλα από το Δημαρχείο ως την Πλατεία Φαρμάκη, όπως επίσης και στα προβλεπόμενα έργα και μελέτες στην περιοχή (βλέπε Ανοιχτά Κέντρα Εμπορίου) ώστε να προκύψει μια ενιαίας φιλοσοφίας και αντίληψης παρέμβαση .
- Στο υπόλοιπο υπέργειο τμήμα, και μέχρι την οδό Θέρμου, να συμπληρωθούν τα μέχρι σήμερα δεδομένα, με στοχευμένες πρόσθετες διερευνήσεις της υπάρχουσας κατάστασης, ώστε να διαμορφωθεί ένα σαφές περιβάλλον για τη διενέργεια του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που θα περιλαμβάνει την Πλατεία Λιμένος και τον περίγυρό της.
Εδώ πρέπει, όσο το έργο είναι ακόμη ενεργό, να διαμορφωθούν και να συνεκτιμηθούν εναλλακτικές προτάσεις για τα τμήματα που έχουν ήδη μερικώς εκτελεστεί και πιθανόν να ακυρώνουν τον συνολικό ανασχεδιασμό.
- Στον συνολικό ανασχεδιασμό του υπέργειου τμήματος πρέπει να διαμορφώνονται ικανές οδεύσεις πεζών και ποδηλάτου στα πλαίσια των κανόνων βιώσιμης κινητικότητας και ταυτόχρονα ικανό πλάτος οδοστρώματος για την περίπτωση έκτακτης αμφίδρομης κυκλοφορίας των οχημάτων.
Πρόταση Θεραπείας της μελέτης αποχέτευσης της Δ.Ε.Υ.Α.Ν.
- Να εκτελεστεί κατά προτεραιότητα, η ολοκληρωμένη αντικατάσταση των υποδομών ύδρευσης και αποχετεύσεων στο τμήμα του βόρειου άξονα της πόλης, από το ανατολικότερο άκρο της Πλατείας Λιμένος έως το Δημαρχείο.
Η υλοποίηση αυτού του κεντρικού τμήματος, θα εξασφαλίσει πλήρη γνώση των δεδομένων για ορθό και χωρίς αβεβαιότητες σχεδιασμό στην υλοποίηση :
- αφενός του περιπλοκότερου δυτικού τμήματος, που έχει άμεση συνάφεια με τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό της Πλατείας Λιμένος, και
- αφετέρου του ανατολικού, μεγαλύτερου σε μήκος τμήματος, που θα επιφέρει, κατά την υλοποίησή του, όχληση στο αμιγώς εμπορικό τμήμα της πόλης.
- Η κατ’ επιλογή προτεραιότητα του τμήματος αυτού (από ανατολικότερο άκρο της Πλατείας Λιμένος έως το Δημαρχείο) προκύπτει από το γεγονός ότι ο λιθόκτιστος, προς αξιοποίηση, παντορροϊκός αγωγός έχει εδώ το υψηλότερο σημείο του (μερικά μέτρα ανατολικά του δυτικότερου άκρου της οδού Ιλ. Κ. Τζαβέλλα στη διασταύρωση με την οδό Στρ. Νίκου Τζαβέλα) και οι εκατέρωθεν κλίσεις του οδηγούν αφενός στην είσοδο του Στενοπάζαρου και κατόπιν στον νότιο κλάδο της οδού Κλεονίκου, και αφετέρου είτε στην άλλη είσοδο του Στενοπάζαρου, νότια του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου, είτε στην οδό Αγελάου είτε στην οδό Πάνου Νόβα (μένει ακόμη αδιευκρίνιστο).
- Με την τροποποίηση της μελέτης υποδομών
- θα μειωθούν τα βάθη εκσκαφής των δικτύων,
- θα χρησιμοποιηθούν προς ωφέλεια του σχεδιασμού τα τοπογραφικά ή άλλα γνωστά δεδομένα της περιοχής,
- θα διερευνηθούν τα άκρα της πλέον επιβαρυμένης από τα υπόγεια ύδατα περιοχής του Στενοπάζαρου και
- ταυτόχρονα θα αποδοθεί πλήρως λειτουργικό τμήμα του έργου χωρίς η διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών του να αποτελεί ιδιαίτερη όχληση για τα εκατέρωθεν τμήματα της πόλης.
- Για τα τμήματα των αποχετευτικών υποδομών στο υπόλοιπο τμήμα της Ιλ. Κ. Τζαβέλα, από το Δημαρχείο προς την Καλαντζοπούλου ή μεταξύ Πλατείας Φαρμάκη και Καλαντζοπούλου, με την ολοκλήρωση της τροποποίησης της μελέτης να εκτιμηθεί η δυνατότητα εκτέλεσης των εργασιών εντός αυτής της εργολαβίας ή εντός μελλοντικού έργου υποδομών και ανάπλασης.
- Αν, με την εκτέλεση του κατά προτεραιότητα τμήματος της οδού Ιλ. Κ. Τζαβέλα και την τροποποίηση της μελέτης, διευκρινιστούν κάποιες αβεβαιότητες στην υπάρχουσα κατάσταση, είναι πολύ πιθανόν η τελική λύση λειτουργικής διευθέτησης των δικτύων υποδομών στο τμήμα αυτό, να αποτελέσει και τη συνολική λύση για αρμονική και οικονομική συνύπαρξη του συνόλου των σύγχρονων δικτύων υποδομής με το αρχαιολογικό υπόβαθρο της πόλης.
Η διαχείριση του έργου με τίτλο «Αστική ανάπλαση εντός ιστορικού κέντρου της πόλεως Ναυπάκτου», από το στάδιο των μελετών και της επιλογής χρηματοδότησης έως την εργολαβία και τον τρόπο εκτέλεσης, παρουσιάζει συνεχώς σημαντικά λάθη, αστοχίες και παραλείψεις.
Οι Σύλλογοι μας, στο βαθμό που ήταν δυνατόν, τα επισημάναμε στους αρμόδιους και δείξαμε τους επερχόμενους άμεσους όσο και έμμεσους κινδύνους για την πόλη μας και τον Δήμο.
Έστω και τώρα, μια αλλαγή σχεδιασμού, με τήρηση των διαδικασιών όπως προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία, μπορεί να ανατρέψει το σκηνικό, να αποτρέψει τις συνέπειες και να αποδώσει – τώρα ή λίγο αργότερα – ένα λειτουργικό έργο στους δημότες και επισκέπτες της πόλης.
Το Δ.Σ. Το Δ.Σ.
Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ναυπακτίας Σύλλογος Διπλωματούχων Μηχανικών Ελευθέρων Επαγγελματιών Ναυπάκτου
Ο Πρόεδρος Ο Πρόεδρος
Μπαρμπαγιάννης Βασίλης Ζησιμόπουλος Δημήτριος
You may like
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
453η Επέτειος της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου – Στις 12 Οκτωβρίου η Τελετή Αναπαράστασης
Published
4 ημέρες agoon
01/10/2024«…Ήταν η πιο μεγαλόπρεπη στιγμή που γνώρισαν οι περασμένοι
ή τούτοι οι σημερινοί καιροί, ή που θα δούνε οι μελλούμενοι…»
Miguel de Cervantes Saavedra
Ο Δήμος Ναυπακτίας τιμά την 453η Επέτειο της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου (7.10.1571), του ιστορικού γεγονότος που σημάδεψε την Ευρώπη και τον κόσμο. Ο Miguel de Cervantes Saavedra έγραψε χαρακτηριστικά: «…Ήταν η πιο μεγαλόπρεπη στιγμή που γνώρισαν οι περασμένοι ή τούτοι οι σημερινοί καιροί, ή που θα δούνε οι μελλούμενοι…».
Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται στην Ναύπακτο ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις και δράσεις που διαρκούν μία εβδομάδα, ενώ η τελετή της Αναπαράστασης αποτελεί το κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός του Δήμου Ναυπακτίας. Το βράδυ του Σαββάτου, το Ενετικό Λιμάνι της πόλης μετατρέπεται σε ένα μοναδικό σκηνικό σύγκρουσης των Δυνάμεων της Δύσης και των Οθωμανών, συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον εκατοντάδων κατοίκων και επισκεπτών.
Φέτος, οι εορτασμοί είναι αφιερωμένοι στην πτώση της Αμμοχώστου, που προηγήθηκε της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου, και κατεγράφη ως ένα από τα πλέον συγκλονιστικά γεγονότα του 16ου αιώνα με πανευρωπαϊκές προεκτάσεις.
Το Πρόγραμμα των Εκδηλώσεων Εορτασμού (7 Οκτωβρίου – 13 Οκτωβρίου 2024):
Δευτέρα, 7 Οκτωβρίου 2024
10:00′: Επίσκεψη των Κ.Δ.ΑΠ. Ναυπακτίας στην έκθεση «Τόπος & Μύθος», Φετιχιέ Τζαμί Ναυπάκτου.
Τετάρτη 9 Οκτωβρίου 2024
20:00′: «7 Οκτωβρίου 1571: Η Μεγάλη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, 5 Οκτωβρίου 1692: Μια μεγάλη πολιορκία – Πολεμικά γεγονότα την περίοδο 1687-1692, κατά τον 6ο Βενετοτουρκικό πόλεμο στην περιοχή της Ναυπάκτου», Χρήστος Σιαμαντάς, συντ/χος δικηγόρος, ιστορικός ερευνητής Κτήριο Ναυπακτία
Πέμπτη & Παρασκευή, 10-11 Οκτωβρίου 2024
10:00′-12:00′: «O Miguel de CervantesSaavedra διηγείται…» δρώμενο για παιδιά από 9 έως 12 ετών από τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Ναύπακτος. Πολιτιστικές Διαδρομές». Αύλειος χώρος Ιδρύματος Δημητρίου & Αίγλης Μπότσαρη
Σάββατο , 12 Οκτωβρίου
11:00′: Υποδοχή του ιταλικού συλλόγου «Amicidi Lepanto», στο Δημαρχείο Ναυπακτίας.
16:00′: 13ο ΤΟΥΡΝΟΥΑ ΣΚΑΚΙΟΥ BLITZ «LEPANTΟ» Αθλητικός Σκακιστικός Όμιλος Ναυπάκτου (ΑΣΟΝ) «ΕΠΑΧΤΟΣ».
21:00′: Αναπαράσταση Ναυμαχίας και παρέλαση με τη συμμετοχή του Ιταλικού Συλλόγου «Amici di Lepanto» και του Πολιτιστικού Συλλόγου «Ναύπακτος. Πολιτιστικές Διαδρομές».
Ενετικό Λιμάνι Ναυπάκτου
Κυριακή, 13 Οκτωβρίου 2024
7:30′-10:30′: Αρχιερατική Θεία Λειτουργία και Δοξολογία χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ.κ. Ιεροθέου. Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Δημητρίου Ναυπάκτου
11:00′: Επιμνημόσυνη Δέηση και ρίψη στεφάνων. Ενετικό Λιμάνι Ναυπάκτου
«Τόπος & Μύθος»: Έκθεση του Χρήστου Παλλαντζά στο Φετιχιέ Τζαμί Ναυπάκτου
Διοργάνωση:
Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος και Σύγχρονα Εκπαιδευτήρια Κοτρώνη
Διάρκεια έκθεσης:
10-13 Οκτωβρίου
Ώρες λειτουργίας:
11.00 – 13.00 & 18.00 – 21.00
1-30 Οκτωβρίου:
Αποκλειστικά για τα σχολεία, εκπαιδευτικά προγράμματα κατόπιν συνεννοήσεως με την ΕΦΑΑΙΤ
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
ΟΧΙ από τους δημάρχους της Αιτωλ/νίας στα υπεράκτια αιολικά
Published
5 ημέρες agoon
30/09/2024Για μια ακόμα φορά η απόφαση ήταν ΟΧΙ στην τοποθέτηση ανεμογεννητριών στον Πατραϊκό κόλπο, με του δημάρχους να δεσμεύονται σε κάθε περίπτωση να προχωρήσουν σε επόμενες κινήσεις.
Να σημειωθεί ότι αντίστοιχη απόφαση έχει λάβει πριν από λίγες ημέρες και το Περιφερειακό συμβούλιο δυτικής Ελλάδας.
Στην σύσκεψη συμμετείχαν οι δήμαρχοι Ναυπακτίας Βασίλης Γκίζας, Αγρινίου Γιώργος Παπαναστασίου, Μεσολογγίου Σπύρος Διαμαντόπουλος , Θέρμου Σπύρος Κωνσταντάρας , Αμφιλοχίας Αθανάσιος Τορουνίδης , Ξηρομέρου Ιωάννης Τριανταφυλλάκης , και Δωρίδας Δημήτριος Γιαννόπουλος.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Η επιτροπή αγώνα για τα αιολικά στον Πατραϊκό, στον δήμαρχο Ναυπακτίας Β. Γκίζα
Published
1 εβδομάδα agoon
27/09/2024Συνάντηση, πραγματοποιήθηκε σήμερα 27 Σεπτεμβρίου 2024, της Επιτροπής αγώνα ενάντια στην εγκατάσταση αιολικού πάρκου στον Πατραϊκό κόλπο, με το Δήμαρχο Ναυπακτίας Βασίλη Γκίζα, στο δημαρχείο.
Ο Δήμαρχος Ναυπακτίας τόνισε ότι «είναι αδιανόητος ο οποιοσδήποτε σχεδιασμός μιας τέτοιας εγκατάστασης στον Πατραϊκό κόλπο, οι τοπικές κοινωνίες θα σταθούνε σθεναρά απέναντι και απαιτείται η ανάκληση κάθε επιζήμιου για τον τόπο μας, σχεδιασμού».
Οι Δήμοι και οι Φορείς της περιοχής μας πρέπει να συνεργαστούν, χωρίς αστερίσκους, προκειμένου να υπάρξει συντονισμός και κοινή γραμμή αντίδρασης απέναντι στον όποιο σχεδιασμό για ανάπτυξη αιολικών πάρκων στον Πατραϊκό Κόλπο.
ΔΗΜΟΦΙΛΗ
«1η Πανελλήνια Ποιητική Συνάντηση Ναυπάκτου»
13ο Τουρνουά σκακιού BLITZ «LEPANTΟ»
Ναύπακτος παντού !
Η γελοιογραφία της εβδομάδας
Τί θα δούμε στη φετινή Αναπαράσταση της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου
453η Επέτειος της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου – Στις 12 Οκτωβρίου η Τελετή Αναπαράστασης
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ
-
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ5 έτη ago
Δωρεάν ένσημα σε ανέργους μέχρι τη σύνταξη
-
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ-ΣΥΝΔΡΟΜΗ7 έτη ago
-
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ6 έτη ago
Η σωστή σειρά εφαρμογής των προϊόντων ομορφιάς
-
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ6 έτη ago
Τα νέα δεδομένα για τα Πολεοδομικά της Ναυπάκτου
-
ΡΕΠΟΡΤΑΖ4 έτη ago
Βοήθεια στο Σπίτι: Βγήκε ο πρώτος Πίνακας με όσους προηγούνται – Προθεσμία για τα δικαιολογητικά
-
ΚΟΙΝΩΝΙΑ5 έτη ago
Οι 5 πιο ενεργοβόρες συσκευές στο σπίτι
-
ΡΕΠΟΡΤΑΖ5 έτη ago
Από τα μαθητικά θρανία στα αμφιθέατρα
-
ΕΛΛΑΔΑ6 έτη ago
Μάντρα τέλος;