Η ψυχολογική υγεία των ηλικιωμένων αποτελεί ολοένα και πιο κεντρικό ζήτημα για τις τοπικές κοινωνίες, καθώς ο πληθυσμός γηράσκει και οι ανάγκες της Τρίτης Ηλικίας πολλαπλασιάζονται. Σε αυτό το πλαίσιο, οι δήμοι της χώρας αρχίζουν να διαμορφώνουν στοχευμένες πολιτικές ψυχικής ενδυνάμωσης για τα μέλη της τρίτης ηλικίας, με στόχο όχι μόνο την πρόληψη της απομόνωσης και της κατάθλιψης, αλλά και την ενίσχυση της ενεργού συμμετοχής τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Γιατί είναι σημαντική η ψυχολογική ενδυνάμωση της Τρίτης Ηλικίας;
Η μετάβαση στην τρίτη ηλικία συνοδεύεται από σημαντικές αλλαγές στη ζωή των ανθρώπων: απώλεια εργασιακής ταυτότητας, μείωση κοινωνικών επαφών, σωματικές ασθένειες και, συχνά, μοναξιά. Σε αυτό το πλαίσιο, η ψυχολογική στήριξη δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα.
Οι δήμοι, ως ο πλησιέστερος θεσμός στον πολίτη, διαθέτουν τη δυνατότητα να εντοπίζουν τις ανάγκες των ηλικιωμένων και να παρεμβαίνουν αποτελεσματικά. Μέσα από τα ΚΑΠΗ, τα δημοτικά ιατρεία και τις κοινωνικές υπηρεσίες, μπορούν να δημιουργήσουν δίκτυα φροντίδας και ενδυνάμωσης που προσφέρουν ουσιαστική ποιότητα ζωής.

Προοπτικές και επόμενα βήματα
Η επέκταση τέτοιων δράσεων στους  δήμους ( κάποιοι ήδη υλοποιούν τέτοια προγράμματα), η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών (π.χ. τηλεσυμβουλευτική) και η συνεργασία με ΜΚΟ, πανεπιστήμια και επιστημονικούς φορείς, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα ψυχολογικής στήριξης της Τρίτης Ηλικίας σε εθνικό επίπεδο.

Καθώς το θέμα είναι έντονα Ευρωπαϊκό, υπάρχουν αρκετά ευρωπαϊκά προγράμματα που χρηματοδοτούν ή υποστηρίζουν δράσεις για την ψυχολογική στήριξη και την ενδυνάμωση της Τρίτης Ηλικίας, είτε απευθείας είτε μέσα από ευρύτερες στρατηγικές για την κοινωνική ένταξη, την υγιή γήρανση και τη δημόσια υγεία. Ορισμένα από τα σημαντικότερα είναι:

1. Erasmus+ (ΚΑ2 – Συνεργασίες για Καινοτομία και Ανταλλαγή Καλών Πρακτικών)
   Στόχος: Ανάπτυξη καινοτόμων πρακτικών σε τομείς όπως η εκπαίδευση ενηλίκων και η κοινωνική ένταξη.
   • Παραδείγματα δράσεων: Εκπαιδευτικά προγράμματα ενδυνάμωσης ηλικιωμένων, προγράμματα διαγενεακής μάθησης, ψυχολογική υποστήριξη μέσα από βιωματικές μεθόδους.
   • Δικαιούχοι: Δήμοι, ΚΑΠΗ, ΜΚΟ, εκπαιδευτικά ιδρύματα, οργανισμοί κοινωνικής μέριμνας.
2. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ+) – ΕΣΠΑ 2021-2027
   Στόχος: Καταπολέμηση κοινωνικού αποκλεισμού και προώθηση της ισότητας, της πρόσβασης στην υγεία και της ψυχικής ευεξίας.
   • Δράσεις: Τοπικές κοινωνικές παρεμβάσεις, υπηρεσίες υποστήριξης ευάλωτων ομάδων, προγράμματα ενδυνάμωσης και πρόληψης για την Τρίτη Ηλικία.
   • Υλοποίηση μέσω ΠΕΠ (Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα) και ειδικών προσκλήσεων για ΟΤΑ.
3. EU4Health (2021-2027)
   Στόχος: Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των συστημάτων υγείας στην ΕΕ.
   • Περιλαμβάνει: Χρηματοδότηση για δράσεις ψυχικής υγείας, πρόληψης και κοινωνικής υποστήριξης, ιδίως για ευπαθείς ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι.
   • Ειδικά Προγράμματα: Πιλοτικά σχέδια για υποστήριξη της ψυχικής υγείας μέσω κοινοτικών παρεμβάσεων.
4. CERV – Πολίτες, Ισότητα, Δικαιώματα και Αξίες
   Υποπρόγραμμα: “Values and Rights”
   • Στόχος: Προώθηση της κοινωνικής ένταξης, της αλληλεγγύης και των ίσων ευκαιριών.
   • Δράσεις: Διαγενεακά προγράμματα, δράσεις κατά του κοινωνικού αποκλεισμού των ηλικιωμένων, υποστήριξη των δικαιωμάτων τους.
5. Horizon Europe – Mission: Healthy Ageing
   Προγράμματα Έρευνας & Καινοτομίας γύρω από την υγιή και ενεργό γήρανση.
   • Μπορούν να συμμετέχουν δήμοι σε συνεργασία με πανεπιστήμια, φορείς υγείας, ή εταιρείες τεχνολογίας για τη δημιουργία νέων μεθόδων υποστήριξης ηλικιωμένων.
6. URBACT και UIA (Urban Innovative Actions)
   Αστική καινοτομία σε κοινωνικά ζητήματα, όπως η γήρανση του πληθυσμού και η ψυχική υγεία.
   • Οι δήμοι μπορούν να συμμετέχουν σε δίκτυα ανταλλαγής καλών πρακτικών ή να υλοποιήσουν πιλοτικά έργα.