Ο Δήμος Ναυπακτίας και η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας υποδέχονται για δεύτερη συνεχή χρονιά την επιμελητική πρόταση της Magda Cirillo, heylepanto! vol.2, στο Ίδρυμα Μπότσαρη και σε διάφορους χώρους στη Ναύπακτο, από τις 16 Ιουλίου ως τις 7 Οκτωβρίου 2018. Το heylepanto! vol.2 παρουσιάζει ως κεντρική εκδήλωση, την έκθεση της Etel Adnan στο Ίδρυμα Μπότσαρη,  που θα ολοκληρωθεί στις 7 Οκτωβρίου 2018, κατά τους εορτασμούς της Ναυμαχίας του Λέπαντο. Θα συνοδευτεί από τη δράση-δρώμενο Sol Invictus, παρουσιάσεις βιβλίων, βραδιές ποίησης & μουσικής, εργαστήρι για παιδιά, ξεναγήσεις, συζητήσεις.

Για την  Etel Adnan , αλλά και για την  δημιουργία της ιδέας με την παρουσίαση της πρώτης ατομικής έκθεσης της Adnan στην Ελλάδα, μιλά στο Nafsweek η Magda Cirillo επιμελήτρια του heylepanto! vol.2.

«Το Heylepanto είναι μία επιμελητική πρόταση που συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά στη Ναύπακτο και η κεντρική εκδήλωση είναι η έκθεση της Etel Adnan.

Πάνω σε αυτή χτίστηκε όλο το πρόγραμμα που περιλαμβάνει τη δράση – δρώμενο Sol Invictus με νέους της περιοχής και διάφορες άλλες εκδηλώσεις όπως: βραδιές ποίησης, μουσικής, ξεναγήσεις, συναντήσεις, ατελιέ…

Επίσημα ξεκίνησε με την έκθεση της Etel Adnan το Σάββατο 28 Ιουλίου στις 8:30μμ στο Ίδρυμα Μπότσαρη και όλες οι εκδηλώσεις θα ολοκληρωθούν με την επέτειο της Ναυμαχίας του Lepanto».

Πώς ξεκίνησε η ιδέα όλης αυτής της διοργάνωσης;

«Πέρυσι ξεκινήσαμε με την έκθεση της Μάρως Μιχαλακάκου και στόχος μας ήταν να παρουσιάσουμε δύο εκθέσεις στο Φετιχιέ Τζαμί.  Όμως λόγω της οικονομικής συγκυρίας δεν τα καταφέραμε, αφού μια διοργάνωση με έργα που έρχονται από τη Γαλλία κυρίως, δεν ήταν εύκολη υπόθεση, χρειάζεται σωστό και έγκαιρο συντονισμό.

Φέτος εγώ και οι συνεργάτες μου στην Ελλάδα αποφασίσαμε να κάνουμε αυτή την έκθεση και εντείναμε τις προσπάθειές μας, ζητώντας τη συνδρομή αρκετών φορέων.

Η ιδέα της έκθεσης ξεκίνησε από ένα βιβλίο που έχει γράψει η Etel Adnan και εκδόθηκε και στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση της Βασιλικής Γκέτσιου με τίτλο Σχετικά με το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, (A propos de la fin de l’Empire Ottoman, μτφρ Patrice Cotensin για τις εκδόσεις Galerie Lelong, Παρίσι 2015), όπου μπλέκει την μεγάλη και την μικρή ιστορία.

Μιλά για διάφορα ιστορικά γεγονότα της περιόδου εκείνης, αλλά και για μία προσωπική της ιστορία, που προσωπικά με συγκλόνισε.

Όταν πέθανε η μητέρα της το 1957, με τον πατέρα της να έχει πεθάνει 10 χρόνια νωρίτερα, γύρισε από την Καλιφόρνια στη Βηρυτό και μάζεψε σε μία μικρή κόκκινη βαλίτσα διάφορα οικογενειακά κειμήλια.

Ένα άλμπουμ με οικογενειακές φωτογραφίες, λίγα ασημικά, τις επιστολές του πατέρα της προς τη μητέρα της από το μέτωπο της Καλλίπολης και μια φωτογραφία του πατέρα της “της τάξης”, με το Γενικό Επιτελείο της Σχολής Αξιωματικών του Οθωμανικού Στρατού. Συνοδεύονταν από ένα τούρκικο κιλίμι και ένα χαλί μπουχάρα.

Όλα αυτά τα κειμήλια τα είχε αφήσει στην οικογένεια Ιχμαλιάν, Αρμενίων φίλων της, στην Βηρυτό. Κάθε φορά που τους επισκεπτόταν έλεγε ότι: “τώρα θα πάρω τη βαλίτσα”.

Όμως όλο αυτό το διάστημα έβλεπε σταδιακά τα πράγματα να έχουν χρησιμοποιηθεί, το χαλί να το έχουν στρώσει στο σπίτι τους και δεν τολμούσε να τα ζητήσει.

Τελικά, μετά από 20 χρόνια αποφασίζει να ζητήσει τη βαλίτσα, όπου της ανακοινώνεται από την οικογένεια ότι φεύγουν για την Αμερική ενώ έχουν πουλήσει τα υπάρχοντα της βαλίτσας και τα χαλιά.

Ήταν τόσο μεγάλη η στενοχώρια της, όχι μόνο για τα κειμήλια αλλά περισσότερο για τη φωτογραφία του πατέρα της δίπλα στον Κεμάλ Ατατούρκ. Οι Αρμένισσες φίλες της την ρωτούσαν συχνά στο παρελθόν αν ο πατέρας της είχε σκοτώσει Αρμένιους και εκείνη απαντούσε πάντα όχι. Ήταν σα να είχαν τον εχθρό μες στο σπίτι τους.

Με αυτή την ιστορία σαν αφορμή, σκέφτηκα να φέρω στην Ελλάδα μία βαλίτσα με έργα της Etel Adnan.

Έφερα έτσι ότι πιο μικρό και πολύτιμο μπορούσε να χωρέσει αυτή η βαλίτσα, ώστε να έρθουν κατά κάποιο τρόπο τα έργα της στην Ελλάδα, απ’ όπου και κατάγεται η Adnan από την πλευρά της μητέρας της που ήταν από τη Σμύρνη.

Οι συνειρμοί μου ήταν διάφοροι.  Ήταν η Ναύπακτος, η ναυμαχία του Lepanto, το Ίδρυμα Μπότσαρη που έχει φιλοξενήσει τον εκάστοτε τοπάρχη και οικοδεσπότη, από τους Ενετούς και τους Οθωμανούς, για να καταλήξει στους Σουλιώτες.

Μέσα σε αυτό το χώρο έχει περάσει η ιστορία της Ελλάδας, η ιστορία διαφόρων πολιτισμών που ήρθαν στη Ναύπακτο και στον ελλαδικό χώρο.

Βρήκα ότι είναι ο κατάλληλος χώρος για να ανοίξουμε τον διαπολιτισμικό διάλογο με την Adnan, που είναι μέρος αυτού».

Με πολύχρονη πορεία σαν ποιήτρια, πεζογράφος, και εικαστικός η Etel Adnan χαρακτηρίζεται ως Ελληνίδα της Διασποράς. Τι θα δούμε, τι θα δει ο επισκέπτης σε αυτή την έκθεση; 

«Ελπίζω η Adnan να χαρακτηριστεί και επίσημα ως καλλιτέχνης της Ελληνικής Διασποράς, διότι μέχρι τώρα δε συμβαίνει αυτό και νομίζω ότι ήρθε η ώρα να την αγκαλιάσει η χώρα μας.

Στην έκθεση λοιπόν θα δούμε αυτά τα πολύτιμα τετράδια, τα leporellos, τα οποία ενώ αρχικά είναι τόσο μικρά, μεγαλώνουν και φτάνουν στα 3 ή και στα 6 μέτρα.

Είναι τετράδια γαπωνέζικα σαν μικρά άλμπουμ, ανοίγουν σαν φυσαρμόνικες και πάνω σε αυτά η Adnan έχει ζωγραφίσει και γράψει.

Οι Ιάπωνες τα χρησιμοποιούσαν για άλμπουμ οικογενειακών φωτογραφιών.

Πάνω σε αυτά η Adnan σκέφτηκε να γράψει αραβική ποίηση.

Κάποια από αυτά τα έργα είναι τοπία και άλλα είναι γραφή και εικόνα.

Σαν ποιήτρια και λογοτέχνης ο λόγος της ήταν πιο πολιτικός ενώ στις εικόνες των leporellos είχε τη δυνατότητα να είναι πιο λυρική. Γενικά η εικαστική της γραφή (έργα σε καμβάδες και ταπισερί) είναι αφαιρετική και πιο χαρούμενη, και της επιτρέπει να ξεφεύγει από τις συχνά εμπόλεμες καταστάσεις των γραπτών της.

Σε κάποια από τα leporellos, κυρίως αυτά στα οποία βρίσκουμε αραβική ποίηση, κατάφερε να συνδυάσει και τα δύο, και τον πιο τραχύ και μαινόμενο ποιητικό λόγο και το πιο χαρωπό εικαστικό κομμάτι. Ο κάθε θεατής ανάλογα με αυτά που καταλαβαίνει (από τη γλώσσα, το εικαστικό μέρος) ή θέλει να δει, μπορεί εκ πρώτης όψεως να επιλέξει την εντύπωση ή μάλλον τις εντυπώσεις που θα πάρει μαζί του βγαίνοντας από την έκθεση. Μετά μπορεί να διαβάσει και τα τέσσερα βιβλία της που έχουν εκδοθεί στα ελληνικά ή και τις ξένες εκδόσεις.

Θα υπάρχουν επίσης στην έκθεση σχέδια για βιβλία που έχει εκδώσει και έχει ζωγραφίσει η ίδια και φυσικά ένα μεγάλο κομμάτι από εκδόσεις της σε πολλές γλώσσες, Γαλλικά, Αγγλικά, Ελληνικά, αλλά και πολύγλωσσες Αγγλικά- Ιαπωνικά-Αραβικά, καθώς και σπάνιες εκδόσεις που δεν κυκλοφορούν πλέον.

Η Etel Adnan ξεκίνησε από τη δεκαετία του ‘60 να κάνει εκθέσεις.

Διάσημη έγινε το 2012 εκθέτοντας στην Documenta 13 με την καριέρα της να παίρνει άλλη τροπή. Εκθέτοντας στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, είναι άτομο  πολιτικοποιημένο που συμμετείχε ενεργά στο κίνημα κατά του πολέμου του Βιετνάμ, ενώ έγραψε για τους κατατρεγμένους λαούς των Ινδιάνων της Αμερικής, την κατάσταση στη Μέση Ανατολή και δη τον Λίβανο.

Η Ναύπακτος θεωρώ ότι είναι πολύ τυχερή που φιλοξενεί την έκθεση της Etel Adnan, η οποία στο άκουσμα για την έκθεση της στη Ναύπακτο ενθουσιάστηκε πολύ.

Θα ήθελε να έρθει αλλά δεν ταξιδεύει πλέον λόγω ηλικίας. Η ίδια η Adnan έχει ζήσει αρκετά χρόνια στη Σκόπελο, γνωρίζει την Ελλάδα, την αγαπάει, μιλάει ελληνικά και της λείπει πάρα πολύ η χώρα μας.

Να τονίσουμε ότι είναι πολύ δύσκολο να φέρεις μία έκθεση εκτός των γεωγραφικών ορίων της σύγχρονης τέχνης και νομίζω αυτή η έκθεση θα κινήσει το ενδιαφέρον πανελλαδικά αλλά και στους τουρίστες που θα βρεθούν την περίοδο αυτή στη Ναύπακτο.

Δεν έχει νόημα να γίνονται εκθέσεις μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα αλλά και στην περιφέρεια και πόσο μάλλον σε μία μικρή πόλη. Το ζητούμενο είναι να ανοίγει ο διάλογος και σε μέρη που δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα και τις ευκαιρίες.

Άλλωστε αυτός είναι και ο χαρακτήρας του έργου της Adnan.

Στον κατάλογο της έκθεσης υπάρχει μία συζήτηση με την Adnan που μπορεί να τη διαβάσει ο επισκέπτης καθώς διανέμεται δωρεάν. Ένας κατάλογος που δημιουργήθηκε με την στήριξη του Ιδρύματος Κωστόπουλου, κάτι που μας ενθάρρυνε στην υλοποίηση αυτού του εγχειρήματος. Ακολούθησαν και μας στήριξαν ο Δήμος Ναυπακτίας, η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, η Πρεσβεία του Λιβάνου, ο Σύνδεσμος της 1^ης ΓΕΝ Αιτωλοακαρνανίας, τα Ελληνικά Πετρέλαια, η Ολυμπία Οδός, το Hotel Ναύπακτος. Και φυσικά τίποτα δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς την ακούραστη συνδρομή των παραγωγών μας heyheyparis !, AΜΙ και Χρυσός Όμιλος Αντισφαίρισης, των συνεργατών μας και των εθελοντών. Να ευχαριστήσουμε τέλος και τα μέλη του ΔΣ του Ιδρύματος Μπότσαρη που ανοίγουν μέρος της οικίας του Νότη Μπότσαρη για πρώτη φορά στο κοινό για να υποδεχτούν την έκθεση της Etel Adnan».