Από τις ελληνικές πόλεις που γνώρισε περιόδους μεγάλης ακμής και συνδέθηκε με σημαντικά ιστορικά γεγονότα η Ναύπακτος. Οι κάτοικοι της περιοχής πήραν μέρος στην Επανάσταση του 1821, με τις επιχειρήσεις στην πόλη να αρχίζουν τον Μάιο. Η αντίσταση των Τούρκων ήταν σθεναρή και κράτησε αρκετά χρόνια, με την πόλη να απελευθερώνεται το 1829, όταν ο Ανδρέας Μιαούλης απέκλεισε το λιμάνι της πόλης και ανάγκασε τους Τούρκους να παραδώσουν το φρούριο. Για την συμμετοχή της Ναυπακτίας στην επανάσταση του 1821, μιλά στο Nafsweek ο πρόεδρος της Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών Νίκος Τριψιάνος.
“Από την έναρξη σχεδόν της Ελληνικής Επανάστασης στον νότιο ελλαδικό χώρο, από την επιδρομή εναντίον τουρκικής χρηματαποστολής στην Κακόσκαλα της Ναυπακτίας, πιθανότατα στις 5 Μαΐου του 1821, έως και την Απελευθέρωση του Κάστρου της Ναυπάκτου, στις 17-18 Απριλίου 1829, οι Ναυπάκτιοι αγωνιστές δεν υστέρησαν στο χρέος τους προς την Πατρίδα.
Η επαναστατική περίοδος (1821-1829) στη Ναυπακτία είναι μεστή σε γεγονότα, αψιμαχίες, συγκρούσεις, μάχες με τους Οθωμανούς και πολιορκίες του Φρουρίου της Ναυπάκτου.
Σ’ αυτά τα ιστορικά περιστατικά πρωταγωνιστούν οι αγωνιστές που έδρασαν στην περιοχή της Ναυπάκτου και στη Ναυπακτία, επώνυμοι και ανώνυμοι, καπετάνιοι, οπλαρχηγοί, αξιωματικοί και οπλίτες.
Συναντούμε τον Γιώργο Ανεμογιάννη-Παξινό, “τον Κυναίγειρο του Επάχτου”, τον Ηγούμενο του Μοναστηριού Αγίου Δημητρίου Κρυονερίων Δαμιανό Τσουνόπουλο, “τον Παπαφλέσσα της Ρούμελης”, αλλά και όλους τους Ναυπάκτιους και Κραβαρίτες αγωνιστές και καπεταναίους, τους καταγόμενους από τη Σίμου, τη Στράνωμα, την Αμόρανη (Καταφύγιο), τη Στύλια (Μακρυγιανναίους), τον Πλάτανο και όλα τα χωριά της Ναυπακτίας, ορεινής και πεδινής, Καπετανοχώρια και μη.
Κατά την εξιστόρηση των επαναστατικών γεγονότων εντοπίζουμε επίσης τους Φιλικούς των Κραβάρων και του Ναυπακτοβενέτικου, τους Ναυπακτίτες κληρικούς και τον φλογερό επαναστάτη Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Άρτης Ιγνάτιο (Ουγγροβλαχίας), αλλά και τους χιλιάδες επώνυμους αγωνιστές που πολέμησαν κατά τον αγώνα της ανεξαρτησίας και αρκετοί από αυτούς πλήρωσαν τον βαρύ φόρο αίματος για την πολύ-πόθητη και μυριάκριβη ελευθερία.
Στις δύο επετειακές εκδόσεις της Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών, που κυκλοφόρησαν το α΄ τρίμηνο του 2021 και, συγκεκριμένα, του Ντίνου Ν. Μακρυγιάννη, με τίτλο Εικοσιενικά Κείμενα (Επιστημονική Βιβλιοθήκη, αριθ. 13) και του Χαράλαμπου Δ. Χαραλαμπόπουλου, με τίτλο Η Ναυπακτία (Κράβαρα και Βενέτικο) στον Αγώνα του 1821, που εντάσσεται και αυτό στη σειρά «Επιστημονική Βιβλιοθήκη» (αριθ. 14), μπορούν οι αναγνώστες, αλλά και οι ειδικοί ιστορικοί μελετητές, να αντλήσουν πλήθος – άγνωστων εν πολλοίς – πληροφοριών για τους Ναυπάκτιους Αγωνιστές της Εθνεγερσίας μέσα από τους καταλόγους, τις ειδικές μονογραφίες και τα έγγραφα – που συμπληρώνουν τους κατά-λόγους οι οποίοι περιλαμβάνονται στο μνημειώδες τρίτομο έργο του αείμνηστου Ναυπάκτιου ερευνητή Γεωργίου Μιλτ. Τσατσάνη Δυτικο-Ρουμελιώτες αγωνιστές του 1821, εκδ. Βεργίνα, Αθήνα 2005. Ας ελπίσουμε ότι οι παραπάνω επετειακές εκδόσεις θα αποτελέσουν το έναυσμα για τη συγκέντρωση όσο το δυνατόν περισσότερων ονομάτων Ναυπακτιτών Αγωνιστών και ιδιαίτερα των πεσόντων. Θα είναι η εκπλήρωση του χρέους ημών των απογόνων προς τους ένδοξους προγόνους μας».
Πόσα χρόνια λειτουργίας συμπληρώνει φέτος η Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών;
«Η Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών αριθμεί τριαντα εννέα (39) συνεχή έτη δημιουργίας (1982 – 2021). H Συστατική πράξη ίδρυσης της E.NΑ.M. υπογράφηκε στην Aθήνα στις 9 Δεκεμβρίου 1981 από 20 ιδρυτικά μέλη, που τα ονόματά τους περιλαμβάνονται στην 1η σελίδα του καταστατικού. Tο καταστατικό τροποποιήθηκε για τρίτη φορά με την 5178/01.09.2011 απόφ. του M.Π.A., με την οποία μεταφέρθηκε η έδρα στην Ναύπακτο με ταυτόχρονη ίδρυση του Παραρτήματος Αθηνών. H Eταιρεία μας είναι επιστημονικό – μη κερδοσκοπικό Σωματείο και αριθμεί περίπου 110 μέλη».
Τι σημαίνει “Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο”;
«Η επίτευξη των σκοπών της Εταιρείας δεν γίνεται για την αποκόμιση οικονομικού οφέλους. Οι εκδόσεις της ΕΝΑΜ δεν πωλούνται αλλά διανέμονται στα μέλη της, ανταλλάσσονται με εκδόσεις αντίστοιχων επιστημονικών σωματείων από διάφορα μέρη της Ελλάδας (π.χ. Εταιρεία Λευκαδικών Σπουδών, Εταιρεία Κεφαλληνιακών Μελετών) και κατατίθενται σε δημόσιες βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα, κυρίως στις πανεπιστημιακές κεντρικές βιβλιοθήκες και κέντρα ενημέρωσης».
Σήμερα ποιες είναι οι κύριες δραστηριότητές της Εταιρείας;
«Σκοποί της Εταιρείας, όπως περιγράφονται στο Καταστατικό της, είναι: 1. H επιστημονική έρευνα των Nαυπακτιακών πραγμάτων κυρίως από άποψη ιστορική, αρχαιολογική, λαογραφική, γλωσσολογική, μνημειολογική, εθνολογική, κοινωνική, αλλά και από άποψη γεωλογική, ορυκτολογική, βοτανική, γεωργική, οικονομική, σπηλαιολογική και γενικά φυσιογνωστική. 2. H διάδοση των επιστημονικών πορισμάτων σχετικά με τα Nαυπακτιακά πράγματα. 3. H διαφώτιση των αρμοδίων ως προς τα Nαυπακτιακά ζητήματα. 4. H συντήρηση μνημείων τέχνης, ιστορίας και λογοτεχνίας και η δημοσίευση αυτών. 5. H οργάνωση και ενθάρρυνση πνευματικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. 6. H πολιτιστική ανάπτυξη της επαρχίας Nαυπακτίας και η διάσωση της παραδοσιακής κληρονομιάς μας. 7. Γενικά, η επιστημονική έρευνα και η πολιτιστική ανάπτυξη όλης της Aιτωλοακαρνανίας και της Δωρίδας.
Σήμερα, οι κύριες δραστηριότητες της ΕΝΑΜ είναι η οργάνωση εκδηλώσεων και η εκδοτική δραστηριότητα.
Υπάρχουν πόροι για όλες αυτές τις δραστηριότητες;
Πρέπει να τονισθεί ότι η ΕΝΑΜ δεν είναι οικονομικά ανεξάρτητη, ούτε μπορεί να στηριχθεί στις συνδρομές των Εταίρων της, οι οποίες πάντως είναι απαραίτητες για την επιβίωσή της, ιδιαίτερα σε αυτήν την κρίσιμη οικονομική συγκυρία.
Γι’ αυτό επιδιώκει και απαιτεί με την ισχύ του έργου της την επιχορήγηση κρατικών και ιδιωτικών φορέων, που, όταν περιορίζεται, καθιστά ιδιαίτερα δυσχερή ακόμη και την ύπαρξή της, όπως φάνηκε και στην περίπτωση της απόφασης της Γ΄ καταστατικής Συνέλευσης της 30ης Μαΐου 2011 για τροποποίηση του καταστατικού της Ε.ΝΑ.Μ. και μεταφορά της έδρας στη Ναύπακτο.
Εδώ πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα η ευγενική παραχώρηση της χρήσης των γραφείων της Εταιρείας στην οδό Αρβανίτη 11 από την Ιερά Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, που ισοδυναμεί με μία γενναία οικονομική χορηγία. Έτσι εξηγούνται άλλωστε και κάποιες καθυστερήσεις στην υλοποίηση του έργου της Εταιρείας, είτε πρόκειται για οργάνωση επιστημονικών εκδηλώσεων, είτε για έκδοση τόμων του περιοδικού Ναυπακτιακά».
Ποια είναι τα σχέδια της Εταιρείας για το 2021;
Για το 2021 προετοιμάζονται, εκτός από τις επετειακές εκδόσεις για το 1821 που μόλις κυκλοφόρησαν, οι ακόλουθες εκδόσεις της Εταιρείας: ένα βιβλίο με ομιλίες του Επιτίμου Αντιπροέδρου Ντίνου Ν. Μακρυγιάννη («Επιστημονική Βιβλιοθήκη» αριθ. 15) και ο τόμος ΚΑ΄ του επιστημονικού περιοδικού της Ε.ΝΑ.Μ. Ναυπακτιακά”.
Είστε για δεύτερη χρονιά πρόεδρος της ΕΝΑΜ. Πώς είναι η εμπειρία;
«Η εμπειρία δεν είναι πρωτόγνωρη, καθώς στο πλαίσιο της ομαδικής προσπάθειας που καταβάλλει το Δ.Σ. της Εταιρείας, έχω διατελέσει από το 1983 μέλος του Δ.Σ. (Ειδικός Γραμματέας, Γενικός Γραμματέας, Διευθυντής-Συντονιστής του Παραρτήματος Ναυπάκτου, Αντιπρόεδρος Β΄) της Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών και Επιμελητής Έκδοσης της περιοδικής επιστημονικής έκδοσής της Ναυπακτιακά (1983 – 2018, τόμοι Α΄ – Κ΄)».
Ποιος είχε την ιδέα της ίδρυσης της Ε.ΝΑ.Μ.;
«Θα ήθελα να επισημάνω ότι το κύριο βάρος αυτού του τεράστιου κατά γενική ομολογία έργου της Εταιρείας κράτησε όλα αυτά τα χρόνια, σε αγαστή συνεργασία με τα υπόλοιπα μέλη του εκάστοτε Διοικητικού Συμβουλίου, ο ακούραστος πρωτεργάτης –μαζί με τα υπόλοιπα ιδρυτικά μέλη– της μεγάλης προσπάθειας, ο ιστοριοδίφης Πρόεδρος της ΕΝΑΜ Μπάμπης Χαραλαμπόπουλος, ο οποίος συνεχίζει να επικουρεί το έργο της και από τη θέση του Επιτίμου Προέδρου. Γιατί στα συλλογικά σωματεία πάντα υπάρχει ένας ιχνηλάτης πρό-σκοπος, ένας πρωτοπόρος καθοδηγητής που χαράζει το στίγμα και την πορεία της ομαδικής εργασίας.
Το έργο του Χαράλαμπου Χαραλαμπόπουλου διεύρυναν τα δύο Δ.Σ. που εκλέχτηκαν στη Ναύπακτο με Πρόεδρο τον Απόστολο Β. Ζορμπά (2012-2015 και 2015-2018), ομολογουμένως υπό αντίξοες οικονομικές συνθήκες, και προσπαθεί να συνεχίσει το εκλεγέν τον Ιανουάριο του 2019, πλήρως ανανεωμένο, τρίτο κατά σειρά Δ.Σ. από τη μεταφορά της έδρας στη Ναύπακτο».
Υπάρχει ενημέρωση στα σχολεία της πόλης μας για την ύπαρξη της Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών και την αξιοποίηση του έργου της;
«Πολλές από τις εκδόσεις μας βρίσκονται στις Βιβλιοθήκες των Σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Ναυπάκτου, στις οποίες έχουν προσφερθεί ως δωρεά και αν κάποιος Σύλλογος Διδασκόντων ενδιαφέρεται μπορούμε να προσφέρουμε και άλλα βιβλία μας υπό την προϋπόθεση ότι αυτά δεν έχουν εξαντληθεί.
Οι 20 τόμοι του περιοδικού μας Ναυπακτιακά και οι 19 της Επιστημονικής μας Βιβλιοθήκης αποτελούν ανεξάντλητη πηγή για τη μελέτη της τοπικής ναυπακτιακής ιστορίας και για την αξιοποίησή της στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Η Εταιρεία μας επίσης διαθέτει μία αξιολογότατη συλλογή βιβλίων ναυπακτιακού ενδιαφέροντος –ορισμένα εκ των οποίων είναι σήμερα δυσεύρετα– που ξεπερνάει τους 5000 περίπου τόμους, αλλά και περιοδικών και εφημερίδων, τα οποία είναι διαθέσιμα για μελέτη σε κάθε επιστήμονα ή ενδιαφερόμενο, ύστερα από συνεννόηση στα τηλέφωνα 2634029488, 6976642096 και 6974506959.
Το πρόβλημα εξεύρεσης στέγης για τη δημιουργία αναγνωστηρίου της Εταιρείας –ανάλογου αυτών που διαθέτουν άλλες Εταιρείες σπουδών ή μελετών– παραμένει οξύ, παρόλες τις κατά καιρούς οχλήσεις και τα αντίστοιχα αιτήματά μας προς την εκάστοτε δημοτική αρχή».