Για μια δεκαετία προΐσταται της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας.  Με γνώση, δυναμισμό, πάθος και εμπειρία η Δρ. Ολυμπία Βικάτου κάνει όλα αυτά τα χρόνια πολλή και σημαντική δουλειά. Τακτικό μέλος του ΚΑΣ, τακτικό μέλος των Τοπικών Συμβουλίων Μνημείων Δυτικής Ελλάδος και Ιονίων Νήσων, και μέλος του Γερμανικού αρχαιολογικού ινστιτούτου, έχει την ευθύνη συντονισμού και υλοποίησης ένδεκα έργων ΕΣΠΑ στο Νομό.

Tο  μεγάλο έργο, που πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια η Εφορεία αρχαιοτήτων  πραγματοποιεί στην Ναύπακτο, παρουσιάζει μέσα από συνέντευξή της που παραχώρησε στο Nafsweek.

Το τελευταίο διάστημα έχουν ξεκινήσει και βρίσκονται σε εξέλιξη οι εργασίες από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας στο ανατολικό τείχος του Κάστρου της Ναυπάκτου και συγκεκριμένα στην Ωραία Ντάπια.  Σε τι αφορούν αυτές οι εργασίες;

«Η Εφορεία μας συμμετέχει ως επικεφαλής εταίρος στο Στρατηγικό Ευρωπαϊκό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εδαφικής Συνεργασίας Interreg Ελλάδα – Ιταλία 2014-2020 με το έργο «Δίκτυο Παράκτιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς»-«Coastal Heritage Network» και ακρωνύμιο CoHeN. Αυτά τα Στρατηγικά Προγράμματα απευθύνονται σε κρατικούς φορείς για την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας και την δημιουργία πιλοτικών δράσεων, νέων υπηρεσιών και προϊόντων με στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.

Το εν λόγω έργο έχει ενταχθεί στον Άξονα Προτεραιότητας 2 και αφορά στην Ολοκληρωμένη Περιβαλλοντική Διαχείριση με την προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσω της ενίσχυσης των δράσεων του τουρισμού. Ο συνολικός προϋπολογισμός όλου του έργου είναι 6.420.600,00€ και η Εφορεία μας συμμετέχει με 995.600,00€ για τη συντήρηση, στερέωση και ανάδειξη των κάστρων Ναυπάκτου και Βόνιτσας, καθώς και του Φρουρίου του Ακτίου. Οι υπόλοιποι εταίροι είναι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας με προϋπολογισμό 600.000,00€, Κέρκυρας με 600.000 ,00€, Ηλείας με 350.000,00€, και το υπόλοιπο ποσό είναι για την επαρχία της Απουλίας, τους Ιταλούς Εταίρους. Η διάρκεια του έργου είναι 3 χρόνια και η υλοποίησή του ξεκίνησε τον Ιούλιο 2019.

Είναι γεγονός ότι η οχύρωση της Ναυπάκτου αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα που οφείλονται κυρίως στην έντονη σεισμική δραστηριότητα, στην κατά τόπους κακή ποιότητα του εδάφους και στα πολλά υπόγεια νερά, καθώς και στις ποικίλες ανθρωπογενείς επεμβάσεις, ενώ μέχρι τώρα δεν έχουν γίνει εκτεταμένες εργασίες συντήρησης, πέραν του έργου Κάστρων Περίπλους το 2006 και το έργο που υλοποίησε η Εφορεία μας στο πλαίσιο του προηγούμενου ΕΣΠΑ με επεμβάσεις στην ακρόπολη, τα ανατολικά τείχη και το δυτικού επιθαλάσσιο τείχος. Παρά τις εκτεταμένες φθορές, το επιβλητικό μνημείο διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την αυθεντικότητά του, ενώ τα πολυάριθμα σωζόμενα μορφολογικά και κατασκευαστικά του στοιχεία, το καθιστούν ένα από τα σημαντικότερα μνημεία για τη μελέτη της ιστορίας της μεσαιωνικής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.

Μετά την ολοκλήρωση του προηγούμενου έργου ΕΣΠΑ το 2015, η Εφορεία μας, προτάσσοντας το σπουδαίο, μείζονος σημασίας μνημείο, σχεδίασε και δρομολόγησε ένα μεγαλόπνοο πρόγραμμα συντήρησης και ανάδειξης στο μεγαλύτερο τμήμα των οχυρώσεων.

Έτσι στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης (Α και Β φάση) του Υπουργείου Πολιτισμού, με τον Δήμο Ναυπακτίας, την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος και το Πανεπιστήμιο Πατρών: «Αναγνώριση, Τεκμηρίωση, Καταγραφή και Προτάσεις για την Ανάδειξη και Προστασία του Ιστορικού Οικισμού Ναυπάκτου», το Πανεπιστήμιο υλοποίησε και τη “Μελέτη συντήρησης και αποκατάστασης του ΝΑ τμήματος των οχυρώσεων της Ναυπάκτου», με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Στ. Μαμαλούκο και το συνεργάτη του κ. Μ. Παπαβαρνάβα.

Η Σύμβαση αυτή ξεκίνησε επί δημαρχίας κ. Ι. Μπουλέ, το μεγαλύτερο τμήμα της υλοποιήθηκε επί δημαρχίας κ. Π. Λουκόπουλου σε συνεργασία που είχαμε με τους αντιδημάρχους κ.κ. Γ. Σιαμαντά και Κ. Καρακώστα, και ολοκληρώθηκε επί δημαρχίας του κ. Β. Γκίζα, ενώ η μελέτη εγκρίθηκε το έτος 2019 από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Βάσει αυτής της πρώτης μελέτης η Εφορεία μας προχώρησε στην προετοιμασία φακέλων για την ένταξη των έργων.

Στο πλαίσιο του Interreg, έχουν ενταχθεί οι επεμβάσεις συντήρησης, αποκατάστασης και ανάδειξης, στο τμήμα της οχύρωσης από τον προμαχώνα της  επονομαζόμενης «Ωραίας Ντάπιας» έως τον προμαχώνα «Φαλτσοπόρτι», στο ανατολικό σκέλος του τέταρτου περιβόλου. Υλοποιούνται ήδη εργασίες αποκατάστασης των τοιχοποιιών με προσεκτική συντήρηση και συμπλήρωση των αρμολογημάτων, ενίσχυση της θεμελίωσης όπου  απαιτείται, στερέωση της στέψης των σωζόμενων επάλξεων και βεβαίως συμπλήρωση των επάλξεων για τις οποίες υπάρχει τεκμηρίωση για την πρωθύστερη μορφή τους. Στο εν λόγω τμήμα είναι περί τις 33, συν τις επάλξεις που θα συμπληρωθούν στον προμαχώνα του Ρολογιού.

Το σημαντικό επίσης είναι ότι για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα στο δώμα της Ωραίας Ντάπιας, τα ευρήματα της οποίας έχουν πλήρως αποτυπωθεί και τεκμηριωθεί, ενώ αποκαλύφθηκε τμήμα του αρχικού δαπέδου. Είναι προς διερεύνηση όμως η χρήση που είχαν οι κατασκευές που εντοπίστηκαν εκεί, όπως τρία επιμήκη «ορύγματα» και μια σειρά από τοιχία, τα οποία δεν οριοθετούν σαφείς χώρους ή κατασκευές. Αλλά ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αποκάλυψη των ανώτερων αναβαθμών της κλίμακας επικοινωνίας με το εσωτερικό του κάστρου, που διαμορφώνεται στα ΒΔ του προμαχώνα.

   Στον προμαχώνα του Ρολογιού, το πολυγωνικό σχήμα του οποίου είναι αποτέλεσμα ενίσχυσής του κατά τους οθωμανικούς χρόνους, ενώ αρχικά θα είχε μορφή παρόμοια με αυτή της Ωραίας Ντάπιας, για πρώτη φορά επίσης πραγματοποιήθηκε ανασκαφή στο δώμα του Πύργου, αποκαλύπτοντας λιθόστρωτες διαμορφώσεις παλαιότερων φάσεων. Μετά την ολοκλήρωση των ανασκαφών ξεκίνησε η αναστήλωση του τμήματος των τειχών ανάμεσα στην Ωραία Ντάπια και τον Πύργο του Ρολογιού. Τοποθετήθηκαν ικριώματα, έγινε καθαρισμός της τοιχοποιίας, συμπληρώθηκαν τα κονιάματα και τώρα είναι σε εξέλιξη το σημαντικό έργο της αποκατάστασης των επάλξεων, βασιζόμενοι στην μελέτη που έχει εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα του ΥΠΠΟΑ.

Επιπλέον, και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό και για μελλοντικές επεμβάσεις, στο πλαίσιο του έργου μας θα εκπονηθεί γεωτεχνική και στατική μελέτη για το τμήμα μεταξύ του προμαχώνα του Ρολογιού και του δεύτερου βορειότερου πύργου, αφού αυτό παρουσιάζει τις μεγαλύτερες βλάβες. Εκπονήθηκε ήδη αρχιτεκτονική μελέτη και λήψης άμεσων μέτρων προστασίας του βόρειου κολουροκωνικού πύργου, που βρίσκεται βορειότερα του προμαχώνα Φαλτσοπόρτι.

Η πολύ κακή κατάσταση διατήρησής του, τμήματα του οποίου έχουν αποκολληθεί και καταρρεύσει, η έντονη βλάστηση πέριξ και επί αυτού, τα σοβαρότατα προβλήματα του εδάφους και η έντονη κλίση του, σε συνδυασμό με την έντονη σεισμική δραστηριότητα της περιοχής καθιστούν την αποκατάσταση του ιδιαίτερα δύσκολη. Η απαιτούμενη στατική μελέτη και η αποκατάστασή του, θα ενταχθεί σε επόμενη  προγραμματική περίοδο, ενώ η Εφορεία θα εκτελέσει τα άμεσα μέτρα προστασίας εντός του τρέχοντος έτους. Το έργο του Interreg θα ολοκληρωθεί με τη βελτίωση του φωτισμού, αεροφωτογράφηση στα διαφορετικά στάδια των εργασιών, τοποθέτηση πινακίδων με εποπτικό υλικό σε συγκεκριμένα σημεία κ.α.»

Κατά την παρουσίαση του έργου της Εφορείας Αρχαιοτήτων στο Φετιχιέ τζαμί, αναφέρθηκε η αξιοποίηση του χώρου της αίθουσας που βρίσκεται στην ακρόπολη του Κάστρο Ναυπάκτου ως εκθεσιακού χώρου. Ποιές θα είναι ακριβώς οι λειτουργίες και τι εκθέματα θα περιλαμβάνει ο χώρος αυτός;

“Πράγματι, αυτό όπως καταλαβαίνετε είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό και σπουδαίο, καθώς για πρώτη φορά δημιουργείται εκθεσιακός χώρος στη Ναύπακτο, με μόνιμη έκθεση, η οποία θα λειτουργήσει στις αίθουσες του Ιτς Καλέ και της Οπλοθήκης στο Κάστρο, δράση που υλοποιείται και αυτή στο πλαίσιο του Ιnterreg «Coastal Heritage Network» (CoHeN)».

Η πρόταση δημιουργίας μιας μόνιμης συλλογής στις τέσσερις συνεχόμενες αίθουσες του Κάστρου, που αναστηλώθηκαν στο έργο Κάστρων Περίπλους το 2006, ξεκίνησε το 2009 από την αείμνηστη Φραγκίσκα Κεφαλλωνίτου, που όμως δεν υλοποιήθηκε. Τώρα, η Εφορεία μας  βασίστηκε στην αρχική αυτή πρόταση, εμπλουτίζοντάς την όμως σημαντικά και αναδιαμορφώνοντας τις θεματικές ενότητες, σχεδίασε μια σύγχρονη μουσειολογική μελέτη και εντός των ημερών ολοκληρώνεται και η μουσειογραφική. Η επιλογή του χώρου στο Κάστρο γίνεται αφενός για να αξιοποιηθούν οι υπάρχουσες αίθουσες και αφετέρου για να ενισχύσει την εμπειρία των επισκεπτών του αρχαιολογικού χώρου, οι οποίοι μέσω της έκθεσης θα εμβαθύνουν στην ιστορία και τις αρχαιολογικές μαρτυρίες για την βυζαντινή Ναύπακτο. Πλέον, θα συνυπάρχουν αρχαιολογικός και μουσειακός χώρος και θα λειτουργούν παράλληλα, παρέχοντας αρκετές πληροφορίες, κάνοντας την επίσκεψη στο επιβλητικό κάστρο μας πιο ελκυστική και διδακτική.

Οι τέσσερις αίθουσες, στο πρώτο, ανώτερο διάζωμα, το Ιτς Καλέ, και στον πυρήνα της ακρόπολης, θα φιλοξενήσουν αρχαιολογικά ευρήματα από το Κάστρο και την Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Ναύπακτο, προσφέροντας μια στιγμή ανάπαυλας στον επισκέπτη, ο οποίος μέσα από επιλεγμένα εκθέματα και κείμενα αποκτά μια σφαιρική άποψη για την εξέλιξη της πόλης και τον βίο των κατοίκων της από την πρωτοβυζαντινή εποχή έως την απελευθέρωσή της το 1829. Επιλέξαμε εκθέματα αποκλειστικά από την πόλη της Ναυπάκτου, είτε ευρήματα από τις πολυάριθμες ανασκαφές σε οικόπεδα της πόλης, αλλά και από τις πρόσφατες εργασίες στο ίδιο το Κάστρο, καθώς και ευρήματα από περισυλλογή, από οικίες και δημόσιους χώρους. Πρόκειται για μια πλούσια συλλογή, με πολύ ενδιαφέροντα ανάγλυφα αρχιτεκτονικά μέλη από τους πρωτοβυζαντινούς και βυζαντινούς ναούς της Ναυπάκτου, μια αντιπροσωπευτική σειρά από χρηστική και εφυαλωμένη κεραμική, ευρήματα από τα νεκροταφεία, αντικείμενα καθημερινού βίου, νομίσματα κ.α.

Οι θεματικές ακολουθούν την χρονολογική εξέλιξη της πόλης, δηλαδή: την Πρωτοβυζαντινή Περίοδο, την Βυζαντινή, οπότε η Ναύπακτος αποτέλεσε έδρα του Θέματος Νικοπόλεως, την Ύστερη Βυζαντινή, καθώς και τις περιόδους της Ενετοκρατίας και της Οθωμανικής Κατάκτησης. Επίσης, πρόκειται να αξιοποιηθεί και ένας ακόμη χώρος, η Αίθουσα Α, η λεγόμενη Οπλοθήκη, στο δεύτερο διάζωμα, πλησίον του ναού του Προφήτη Ηλία, η οποία θα λειτουργεί ως πληροφοριακός χώρος για την διαχρονική ιστορία της Ναυπάκτου από την αρχαιότητα έως και τον 19ο αιώνα, την οχυρωματική εξέλιξη του Κάστρου, με αναφορά και στις αναστηλωτικές επεμβάσεις που έχουν γίνει. Στην αίθουσα θα οργανώνονται και θα υλοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ σε οθόνη θα προβάλλεται video με σύντομη αφήγηση για την ιστορία του Κάστρου και της πόλης.»

Στο στάδιο της εκκίνησης βρίσκεται και το έργο της αποκατάστασης και ανάδειξης των τειχών του ανατολικού τμήματος του Κάστρου του λιμανιού της Ναυπάκτου καθώς και η συντήρηση ανάδειξη των κρηνών της πόλης. Πότε ξεκινούν τα σημαντικά αυτά έργα;

“Όντως, στο πλαίσιο των γενικότερων επεμβάσεων στο Κάστρο, σε άλλη πηγή χρηματοδότησης πλέον, το πρόγραμμα Leader, η Εφορεία μας προετοίμασε τον σχετικό φάκελο και εντάχθηκε το έργο «Συντήρησης και Αποκατάστασης του Νοτιοανατολικού Τμήματος των Οχυρώσεων της Ναυπάκτου». Αυτό έρχεται να συμπληρώσει το έργο του Interreg, καθώς οι επεμβάσεις πρόκειται να λάβουν χώρα στο τμήμα του τείχους από τον Πύργο Μπότσαρη και τη Δυτική Πύλη με την δυτική τάφρο και το αντέρεισμα της, το εσωτερικό του δυτικού θαλάσσιου τείχους και το ανατολικό θαλάσσιο τείχος, συνεχίζοντας έως τον προμαχώνα της Ωραίας Ντάπιας.

Οι επεμβάσεις είναι ανάλογες με του προηγούμενου έργου και με την ολοκλήρωσή τους θα έχουμε πλέον μία ολοκληρωμένη επέμβαση που θα «θωρακίσει» και θα αναδείξει το περιώνυμο κάστρο. Επιπλέον, θα υλοποιηθούν αποκατάσταση των σπηλαιώσεων στη βάση των τειχών, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα δίδεται στην περιοχή της Δυτικής Πύλης, με την συντήρηση των επιμέρους αρχιτεκτονικών και διακοσμητικών της στοιχείων, διενέργεια διερευνητικών τομών για τον εντοπισμό τμημάτων των οχυρώσεων που έχουν καταχωθεί, (όπως η παλαιά γέφυρα που συνέδεε τη δυτική πύλη με το εκτός της τάφρου ατείχιστο δυτικό προάστιο, καθώς και τμήματα του αντερείσματος των δυο τάφρων στα δυτικά και ανατολικά), με απώτερο σκοπό την ανάδειξή τους, στο πλαίσιο του δυνατού, δεδομένου ότι υφίστανται αρκετές ιδιοκτησίες.

Το άλλο έργο ανάδειξης στο πλαίσιο του Leader είναι η ανάδειξη του «Βεζίρ τζαμιού», στο τέταρτο διάζωμα του Κάστρου, στο ιστορικό κέντρο της άνω πόλης, το οποίο συνιστά τμήμα ενός μεγαλύτερου οθωμανικού συγκροτήματος πολλαπλών χρήσεων, με λουτρό, δύο κρήνες και έναν υπεραιωνόβιο πλάτανο. Οι επεμβάσεις στο Βεζίρ τζαμί θα είναι η αποκάλυψή του συνολικά, καθαρισμός από την άναρχη βλάστηση, επισκευή των τοιχοποιιών με προσεκτική συντήρηση και συμπλήρωση αρμολογημάτων, συμπλήρωση των τοιχοποιιών, περίφραξη του μνημείου και πληροφοριακές πινακίδες.

Επίσης, εργασίες καθαρισμού, συντήρησης, συμπλήρωσης και ανάδειξης θα υλοποιηθούν στις 12 κρήνες (Φετιχιέ Τζαμί, Ντουράκ Μπέη, Αητάνταινας ή Μπεκιαρούς, Κατρέλη, του Παπά κάτω από το Ρολόι, Σιδερόπορτας, Κωλέττη,  Μιναρέ, Βεζύρ Τζαμιού, Μεγαλομάτας, Βατόβρυσης και Άη-Κηρύκου), έτσι ώστε να αποκατασταθεί πλήρως η αρχική μορφή τους. Τέλος, προβλέπεται σήμανση και έκδοση μικρού εγχειριδίου για διαδρομή περιήγησης. Η συνολική δαπάνη ανέρχεται στο ποσό των 600.000 €  για την οχύρωση και 200.000 € για το Τζαμί και τις κρήνες  και  ο  χρόνος υλοποίησης  του  είναι 24  μήνες. Στα δύο αυτά έργα πρόκειται άμεσα να ξεκινήσουν οι εργασίες στο πεδίο, εφόσον το τελευταίο τρίμηνο προχώρησαν και όλες οι διοικητικές διαδικασίες για τις προκηρύξεις  πρόσληψης έκτακτου προσωπικού που προβλέπεται και αναμένεται να ολοκληρωθούν στο επόμενο 20ήμερο.

Όλα αυτά τα έργα αυτά, που για πρώτη φορά υλοποιούνται σε τέτοια έκσταση στο κάστρο εκτός από την συντήρηση και τις εκτεταμένες συμπληρώσεις στοχεύουν στην ανάδειξη των μνημείων της Ναυπάκτου, η οποία θα συμβάλλει στην εξοικείωση των κατοίκων με το μεσαιωνικό παρελθόν και την ευαισθητοποίησή τους για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η επέμβαση έχει επίσης αναπτυξιακό χαρακτήρα, καθώς δημιουργεί προϋποθέσεις για την ανάπτυξη νέου τουριστικού ρεύματος, που θα ενισχύσει την τοπική οικονομία, την τοπική αγορά εργασίας με σημαντικά οφέλη για την πόλη.                   Ο αναβαθμισμένος αρχαιολογικός χώρος, μετά την λειτουργία των Εθνικών οδικών δικτύων, αναδεικνύεται ως σημαντικός πόλος έλξης,  λόγω και του ιδιαίτερου φυσικού κάλους που διαθέτει”.

Ταυτόχρονα υπάρχει ανασκαφή στην πλατεία Παπαχαραλάμπους, με αρκετά ευρήματα. Πείτε μας και για αυτό το έργο.

“Η Εφορεία μας επιβλέπει τις εργασίες του Έργου «Αστική Ανάπλαση  εντός ιστορικού κέντρου πόλεως Ναυπάκτου», ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας 2014-2020, που υλοποιείται από τον Δήμο, μέσω του Υποέργου «Αρχαιολογικές Έρευνες και Εργασίες». Αντικείμενο του Υποέργου αυτού είναι η επίβλεψη των εργασιών (εκσκαφές, αλλαγή δικτύων, πεζοδρομήσεις, αναπλάσεις) και η έγκριση των παρεμβάσεων ώστε να συνάδουν με το ιστορικό κέντρο της Ναυπάκτου, το οποίο βρίσκεται εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου.

Κατά τις εργασίες ανάπλασης της Πλατείας Παπαχαραλάμπους, επί της οδού Τζαβέλα, μετά την αφαίρεση της παλαιάς πλακόστρωσης, εντοπίστηκε τμήμα μεγάλου κτηριακού συγκροτήματος με κεντρικό, ορθογώνιο χώρο εμβαδού 80 τμ, ο οποίος απολήγει στα ανατολικά σε ημικυκλική κόγχη που περιβάλλεται εξωτερικά από δύο τοίχους. Βόρεια του κεντρικού χώρου εντοπίστηκε μικρότερο ορθογώνιο δωμάτιο που πιθανόν οδηγούσε σε αυτή. Η ταύτιση και η λειτουργία του κτηρίου θα γίνει σαφής με την ολοκλήρωση της ανασκαφής. Σύμφωνα πάντως με περιηγητές και ιστορικές πληροφορίες, στην περιοχή βρισκόταν το τζαμί του Ομέρ Εφέντη, το οποίο περιγράφει το 1876 ο περιηγητής Σαλβατόρ, ευρισκόμενο ήδη σε ερειπιώδη κατάσταση  έξω από την ανατολική πύλη της Κάτω Πόλης ή πύλη των Σαλώνων, δηλαδή εκτός των τειχών στο ανατολικό τμήμα. Παράλληλα, η συνοικία αναφέρεται παλαιότερα ως ενορία του Αγίου Νικολάου.

Η ανασκαφική έρευνα που συνεχίζεται αναμένεται να προσδιορίσει την χρονολογία του κτηρίου και της οικοδομικής του εξέλιξης και βεβαίως να φέρει στο φως ένα σημαντικό μνημείο στην καρδιά της πόλης. Ανάλογα με την κατάσταση διατήρησης και την σπουδαιότητά του, είμαστε ήδη σε συνεργασία με τον Δήμο, θα συνταχθεί μελέτη ανάδειξής του. Εκτός από τα έργα αυτά που υλοποιεί με τη μέθοδο της αυτεπιστασίας η Εφορεία Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας, έχει προχωρήσει και η σύνταξη μελέτης αποκατάστασης σπηλαιώσεων του λιμένα, από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, μετά από συνεργασία της υπογραφομένης με τον Προϊστάμενο της Δ/νσης κ. Θ. Βλαχούλη και συναντήσεις με τον Δήμαρχο κ. Γκίζα, ώστε στη συνέχεια η υλοποίηση αυτού του έργου να ενταχθεί στο επόμενο ΕΣΠΑ.

Επιτρέψτε μου να τονίσω ότι η υλοποίηση των μεγάλων αυτών έργων που με τους συνεργάτες μου σχεδιάσαμε και αναζητήσαμε προγράμματα για την ένταξή τους, όπως το Interreg, στο οποίο είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι η Εφορεία μας είναι επικεφαλής εταίρος όλου του προγράμματος, παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες, καθώς πρόκειται για συντήρηση και αναστήλωση σημαντικών μνημείων, τα οποία απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, καλή συνεργασία και άψογο συντονισμό.

Για το λόγο αυτό θα ήθελα να εκφράσω όχι μόνο τις ευχαριστίες μου, αλλά και τα συγχαρητήριά μου στους στενούς μου συνεργάτες του προγράμματος της Ναυπάκτου (Ε. Κατσούλη πολιτικό μηχανικό, Φ. Γεώρμα και Αικ. Χαμηλάκη αρχαιολόγους, Αφ. Τηλιγάδα συντηρήτρια, Ο. Μαλλά διοικητικό και το έκτακτο προσωπικό όλων των ειδικοτήτων), οι οποίοι με στηρίζουν και παρά το φόρτο της καθημερινής εργασίας, λόγω έλλειψης προσωπικού, συνεχώς δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για να ολοκληρώσουμε πραγματικά ένα όραμα για την πόλη, ένα μεγάλο έργο που θα προστατέψει και θα αναδείξει το Κάστρο μας.

Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η Εφορεία, της οποίας έχω την τιμή να προΐσταμαι επί δεκαετία, αλλά και τη μεγάλη ευθύνη συντονισμού και υλοποίησης όλων των έργων, εκτελεί αυτή την περίοδο, παρά την υποστελέχωσή της, ακόμα 11 μεγάλα έργα ΕΣΠΑ σε Αιτωλοακαρνανία και Λευκάδα και 20 υποέργα σε έργα τρίτων (μεταξύ αυτών και δύο στη Ναύπακτο στην ανάπλαση του ιστορικού κέντρου και στη δημιουργία του πολιτιστικού μονοπατιού). Για τη συνεργασία και τη βοήθεια θα ήθελα να εκφράσω ευχαριστίες στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου μας, καθώς και στους Δ/ντές των αρμόδιων Διευθύνσεων του ΥΠΠΟΑ και τα στελέχη της ΕΔΕΠΟΛ, στους προαναφερθέντες τ. Δημάρχους και αντιδημάρχους, στον πρόεδρό της Αιτωλικής Αναπτυξιακής κ. Γ. Κοτρώνη το Διοικητικό Συμβούλιο, τον Δ/ντή της κ. Χ. Μιχαλόπουλο, την κ.΄Ε. Βλάχου και τα στελέχη της κ. Χ. Παναγιωτίδη και Χρ. Βλαχογιάννη που υποστηρίζουν τις εξαιρετικά περίπλοκες διοικητικές διαδικασίες του Interreg, αλλά και για τη συνεργασία στο πρόγραμμα Leader.

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στην αγαστή και εποικοδομητική συνεργασία με την τωρινή Δημοτική Αρχή, τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού κ. Κ. Τσουκαλά και ιδιαίτερα τον Δήμαρχο κ. Β. Γκίζα, που καθημερινά είναι δίπλα μας στηρίζοντας το έργο μας».