Με κοινή ανακοίνωση – τοποθέτηση οι Σύλλογοι Αρχιτεκτόνων Ναυπακτίας (Σ.Α.ΝΑ) και Μηχανικών Ελευθέρων επαγγελματιών Ναυπάκτου (ΣΥ.Δ.Μ.Ε.Ε.Ν.), με θέμα την οριοθέτηση τμημάτων των ρεμάτων Λαγκαδούλα, Σκα και χειμάρρου Βαρειάς της ΔΕ Ναυπάκτου, με αφορμή το  ΦΕΚ Δ’363 της 26 Μαΐου 2022 την Απόφαση με Αριθμ. 25523 του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου και θέμα : «Επικύρωση καθορισμού οριοθέτησης τμήματος των ρεμάτων Σκάλας, Λαγκαδούλας και τμήματος κλάδου του χειμάρρου Βαρειάς Δ.Ε. Ναυπάκτου, Π.Ε. Αιτ/νίας.», αφού αναφέρεται στο ιστορικό και την εξέλιξη που διαχρονικά είχε η οριοθέτηση,  διαπιστώνει και καταγράφει σημαντικά κενά, παραλείψεις ή και αστοχίες που αφορούν:

1. Για το ρέμα Λαγκαδούλα

Μελετήθηκε εκ νέου το ρέμα της Λαγκαδούλας και παρόλο που συμπεριλήφθηκε αυτή την φορά σε αντίθεση με το 2003, το νότιο τμήμα του βασικού κλάδου, εξαιρείται τμήμα του ρέματος εντός σχεδίου στο οικοδομικό τετράγωνο ΟΤ  236 καθώς και στον περιμετρικό δρόμο του σχεδίου (Φωτ.1).

Ακόμη η παραδοχή σχεδιασμού στο νότιο τμήμα του βασικού κλάδου έχει σημαντικές διαφοροποιήσεις από τις ήδη γνωστές και έγγραφες κατευθύνσεις του αρμόδιου τμήματος του Υπουργείου Περιβάλλοντος.

Πρόβλεψη ορίων της μελέτης οριοθέτησης για ΟΤ 236 _ Λαγκαδούλα (Φωτ. 1)

2. Για το χείμαρρο Βαρειά

Διαπιστώνουμε πως εγκρίθηκε η οριοθέτηση ενός μόνον κλάδου του χειμάρρου χωρίς να συμπεριληφθούν συνολικά και τα άλλα τμήματα του χειμάρρου τα οποία εγκρίθηκαν το 2003.

Βασικοί κλάδοι του χειμάρρου Βαρειάς που εξαιρέθηκαν της διαδικασίας (Φωτ. 2)

Όλα αυτά παρόλο που οι λόγοι ακύρωσης από το ΣτΕ το 2011, των οριοθετήσεων των ρεμάτων Λαγκαδούλας και Σκα (ή Σκάλας) ισχύουν και για το σύνολο των κλάδων του χειμάρρου της Βαρειάς. Συνεπώς όφειλε να περάσουν συνολικά όλοι οι κλάδοι του χειμάρρου της Βαρειάς την διαδικασία για τη νόμιμα αναγκαία έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος.

3. Για το ρέμα Σκα ή Σκάλας

Όσον αφορά στα πλημμυρικά γεγονότα του τέλους 2021, στα έχοντας υπόψη της απόφασης επικύρωσης της οριοθέτησης των ρεμάτων του Συντονιστή Αποκεντρωμένης, διαβάζουμε :

22. Το με αρ. πρωτ. 145212/18.08.2021 έγγραφό μας με το οποίο υπενθυμίστηκε στον φορέα του έργου ότι εκκρεμεί η γνωμοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου Ναυπακτίας σχετικά με την οριοθέτηση του θέματος.
23. Το με αρ. πρωτ. 3253/15.02.2022 έγγραφο του Δήμου Ναυπακτίας με το οποίο διαβιβάστηκε Απόσπασμα της 43ης/2021 τακτικής συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ναυπακτίας όπου με την με αρ. 267/2021 απόφαση παμψηφεί γνωμοδοτεί θετικά για την οριοθέτηση του θέματος (αρ. πρωτ. Υπηρεσίας μας 25523/16.02.2022).

Από την παραπάνω σειρά των γεγονότων, διαπιστώνουμε ότι ενώ από 18-8-2021 οι υπηρεσίες του Δήμου μας γνώριζαν ότι εκκρεμεί η γνωμοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου, το θέμα ήρθε στο ΔΣ στις 13-12-2021, δηλαδή τέσσερεις μήνες αργότερα από την υπενθύμιση, αλλά μόλις δύο ημέρες μετά το μεγαλύτερο από τα πλημμυρικά γεγονότα του τέλους του 2021, δηλαδή αυτό της 11^ης Δεκεμβρίου 2021.

Υπενθυμίζουμε ότι την ημέρα αυτή καταστράφηκε από υποσκαφή που προκάλεσε το ορμητικό ρεύμα του Σκα (ή Σκάλας)μεγάλο τμήμα του οδοστρώματος της συνδετήριας οδού προς την Παράκαμψη στο ύψος του γηπέδου (Φωτ.3).

Διάβρωση της οδού από το γεγονός της 11-12-2021 (Φωτ. 3)

 Στο σημείο αυτό η, οδεύουσα προς έγκριση τον Δεκέμβριο 2021, μελέτη οριοθέτησης του χειμάρρου Σκα (ή Σκάλας) προέβλεπε την οριοθέτηση της περιοχής ασφαλείας της κοίτης του (με μπλε διακεκομμένη γραμμή οριοθέτησης χωρίς έργα διευθέτησης) να καταλαμβάνει τμήμα του πλάτους της υπάρχουσας οδού και μάλιστα σχεδόν ίδιο με το τμήμα που διαβρώθηκε και χάθηκε κατά τη διάρκεια του πλημμυρικού συμβάντος (Φωτ.4).

Πολλές φορές, παρόλο που έχει οριοθετηθεί ένα ρέμα χωρίς κάποια έργα διευθέτησης ή κατά τη διάρκεια της χρονοβόρας διαδικασίας οριοθέτησής του, λαμβάνουν χώρα εκτεταμένες διαβρώσεις ή/και αποθέσεις φερτών υλών, με αποτέλεσμα το ρέμα να αλλάζει θέση στην περιοχή.

Εάν σε κάποιο ρέμα έχουν καθοριστεί οι οριογραμμές του παλαιότερα ή δεν έχουν καθοριστεί ακόμη και λόγω φυσικών διεργασιών ή ανθρωπογενών παρεμβάσεων επέρχεται σημαντική μεταβολή των πραγματικών υδραυλικών, περιβαλλοντικών και πολεοδομικών δεδομένων βάσει των οποίων έγινε η αρχική οριοθέτηση ή η πρόταση της οριοθέτησης, θεωρείται απαράβατος τεχνικός κανόνας για τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος η εκ νέου οριοθέτηση ή έστω η μερική επικαιροποίηση της υπάρχουσας οριοθέτησης, με καταγραφή των νέων δεδομένων και επαναχάραξη των τροποποιημένων πλέον ορίων ασφαλείας, σύμφωνα με την παρακάτω διαδικασία.

Πρόβλεψη ορίων της μελέτης οριοθέτησης του Σκα στη θέση αστοχίας (Φωτ. 4)

Όταν το τμήμα του ρέματος προς επανακαθορισμό οριοθέτησης δεν βρίσκεται σε περιοχή ειδικού καθεστώτος προστασίας, απαιτείται για την κίνηση της διαδικασίας της εκ νέου οριοθέτησης, η έκδοση απόφασης του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η οποία εκδίδεται μετά από εισήγηση της οικείας Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Αντίθετα, αν το ρέμα βρίσκεται σε περιοχή ειδικού καθεστώτος προστασίας, απαιτείται  για  την κίνηση της διαδικασίας της εκ νέου οριοθέτησης, η έκδοση απόφασης του αρμόδιου Υπουργού ή των αρμόδιων Υπουργών μετά από προηγούμενη εισήγηση της Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Όταν όμως δεν υπάρχει ακόμη νόμιμη οριοθέτηση του ρέματος, τότε σε κάθε περίπτωση:

«Η οριοθέτηση υδατορεμάτων, τα οποία βρίσκονται σε οικισμούς ή περιοχές εντός ή εκτός σχεδίου, που λόγω του χαρακτήρα τους χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας, όπως είναι οι αρχαιολογικοί χώροι, τα αρχιτεκτονικά ή παραδοσιακά σύνολα, οι παραδοσιακοί οικισμοί, οι παραλιακές περιοχές ή οικισμοί, οι τουριστικοί τόποι, τα δάση, οι δασικές εκτάσεις, τα τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, τα ευαίσθητα οικοσυστήματα, οι περιοχές ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και οι υπαγόμενες σε ειδικό καθεστώς προστασίας περιοχές, δεν μπορεί να θεωρηθεί, κατά την έννοια του άρθρου 43 παρ.2 του Συντάγματος, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 24 παρ.1, 2 και 101 του Συντάγματος, ως “ειδικότερο” θέμα, ούτε ως θέμα “τοπικού” μόνον ενδιαφέροντος, ή “τεχνικού” ή “λεπτομερειακού” χαρακτήρα, διότι αναφέρεται σε οικισμούς και περιοχές που έχουν γενικότερη σημασία για τη χώρα. Ως εκ τούτου, η επικύρωση της οριοθέτησης ρεμάτων, τα οποία ευρίσκονται σε τέτοιες περιοχές και οικισμούς δεν επιτρέπεται να ανατεθεί σε άλλο, πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας, όργανο της εκτελεστικής εξουσίας» (ΣτΕ 1359/2020).

Συνεπώς

Τα ρέματα της Λαγκαδούλας, του Σκα (ή Σκάλας) και ο κλάδος του χειμάρρου της Βαρειάς, που περιλαμβάνονται στην παραπάνω προσπάθεια οριοθέτησης, αλλά και οι υπόλοιποι κλάδοι του χειμάρρου Βαρειάς που εξαιρέθηκαν, αποτελούν όριο, περιέχουν ή είναι εντός : παραδοσιακού οικισμού, περιοχής ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, τουριστικού τόπου, παραλιακής περιοχής, δασικής έκτασης και ευαίσθητου οικοσυστήματος της περιοχής μας.

Οπότε, έπρεπε να ειδοποιηθεί η αρμόδια για τη διαδικασία της έγκρισης υπηρεσία, για το πραγματικό καθεστώς προστασίας της περιοχής, ώστε να παραπέμψει το θέμα ορθά προς έκδοση Προεδρικού Διατάγματος.

Ειδικά για το ρέμα του Σκα (ή Σκάλας), έπρεπε, αμέσως μετά το πλημμυρικό γεγονός, να επικαιροποιηθεί και το όριο του ρέματος της μελέτης σε απόσταση ασφαλείας από τη νέα διαμορφωθείσα όχθη του ή/και ταυτόχρονα να προταθούν τα κατάλληλα μέτρα διευθέτησης για την προστασία του.

Επομένως, για μια ακόμη φορά, μετά τις οριοθετήσεις του 2003 με την Απόφαση του τότε Αναπληρωτή υπουργού (ΥΑ 47164/2003 – ΦΕΚ Δ’1354) έτσι και σήμερα οι οριοθετήσεις με την Απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Π.Δ.Ε.&Ι.Ν. (25523/2022 – ΦΕΚ Δ’ 363) δεν μπορούν να αποτελέσουν έρεισμα νόμιμων πράξεων της διοίκησης για την προστασία της πόλης μας, την πολεοδομική της εξέλιξη και εν τέλει για την πολυπόθητη ανάπτυξή της.

Είκοσι χρόνια μετά βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο και μάλιστα με ευθύνη μας.

 Για το                                                                                               Για  το   

Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Ναυπακτίας                         Σύλλογο Διπλωματούχων                                                                                                          Μηχανικών  Ελευθέρων                                                                                               Επαγγελματιών Ναυπάκτου            

                                                                                                                                                            Ο  Πρόεδρος                                                                                 Ο  Πρόεδρος

Μπαρμπαγιάννης Βασίλης                                              Ζησιμόπουλος  Δημήτριος

………………………………………………………………………………………………………………………………

Το ιστορικό…

Από το 1975 και με το Άρθρο 24 του Συντάγματος η προστασία του περιβάλλοντος απαίτησε με σαφήνεια την προστασία των ρεμάτων και χειμάρρων. Η διαδικασία της οριοθέτησης ρεμάτων και χειμάρρων καθορίστηκε αρχικά με το Άρθρο 6 του Ν.880/1979 – ΦΕΚ Α’58, αντικαταστάθηκε με το Άρθρο 5 του Ν.3010/2002 – ΦΕΚ Α’91 και τέλος με το Άρθρο 3 του Ν.4258/2014 – ΦΕΚ Α’94 .

Η προστασία του πολεοδομικού συγκροτήματος της Ναυπάκτου υπήρξε διαχρονική υποχρέωση του Κράτους και επομένως των αρμοδίων Υπηρεσιών & Υπουργείων.

Με αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.), ορίστηκαν ως προστατευόμενες περιοχές :

• Στον πυρήνα της πόλης ο Αρχαιολογικός Χώρος που περιλαμβάνει το Κάστρο (2011)
• που είναι χαρακτηρισμένο προέχον βυζαντινό (1922) και
• ιστορικό διατηρητέο μνημείο (1937),
• Σε κεντρικό τμήμα της πόλης ο Ιστορικός Τόπος (1973, 2011) και
• Στα όρια της πόλης του 1973 ο Τόπος Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους.

Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος (ΥΠ.ΕΝ.), ορίστηκε ως προστατευόμενη περιοχή :

• Το Παραδοσιακό τμήμα της πόλης (1978) με διευρυμένα όρια τα ρέματα Σκάλας ανατολικά και Λαγκαδούλας δυτικά (1993). Τα όρια αυτά συμπίπτουν σχεδόν με τα όρια του Τόπου Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους του οποίου η αρμοδιότητα προστασίας μεταβιβάστηκε το 1984 από το ΥΠ.ΠΟ. στο ΥΠ.ΕΝ.

Με Διατάγματα του 1949 και 1976 το σύνολο του Δήμου Ναυπάκτου (σημερινά όρια Δημοτικής Κοινότητας Ναυπάκτου) έχει χαρακτηρισθεί ως Τόπος Τουριστικός.

Στα πλαίσια της δασικής νομοθεσίας υπάρχουν δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις που εμπίπτουν στις οριακές ζώνες των ρεμάτων (δασική ανάρτηση).

Το πολεοδομικό συγκρότημα της Ναυπάκτου, όπως έχει αναπτυχθεί μέχρι σήμερα και προστατεύεται από τις παραπάνω θεσμοθετημένες ζώνες προστασίας, επηρεάζεται άμεσα από την παρουσία των ρεμάτων Σκα ή Σκάλας, Λαγκαδούλας και του χειμάρρου Βαρειάς.

Αρχικά πρέπει να αναφέρουμε ότι η έγκριση της αναθεώρησης του παλαιού σχεδίου, της επέκτασης του 1937 και της επέκτασης του 1978, που γειτνιάζουν και επηρεάζονται άμεσα από τα ρέματα αυτά, εγκρίθηκαν σε εφαρμογή των διατάξεων του Νομοθετικού Διατάγματος του 1923 και πριν από την μετέπειτα δέσμευση για οριοθέτηση των ρεμάτων (βλέπε Άρθρο 6, Ν.880/1979).

Η έγκριση της μελέτης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) 1988/1992 του πολεοδομικού συγκροτήματος Ναυπάκτου, Λυγιά και Ξηροπηγάδου και η οργάνωση του σε εννιά (9) πολεοδομικές ενότητες συνοδεύτηκε με την πολεοδομική μελέτη επέκτασης και αναθεώρησης του ρυμοτομικού σχεδίου (Π.Μ.Ε.Α.).

Για τη θεσμοθέτηση των προβλέψεων της μελέτης απαιτήθηκε η επικύρωση των οριογραμμών τμημάτων των ρεμάτων Λαγκαδούλας, Σκα και του χειμάρρου Βαρειάς, η οποία έγινε με την ΥΑ 47164/2003 – ΦΕΚ Δ’1354 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος.

Στη συνέχεια εγκρίθηκε, με την ΥΑ 35531/2005 – ΦΕΚ Δ’1242, το ρυμοτομικό σχέδιο από την Π.Μ.Ε.Α. των επεκτάσεων στις Πολεοδομικές ενότητες Π.Ε.1 Στενό, Π.Ε.2 Γήπεδο, Π.Ε.7 Λυγιά, Π.Ε.8 Ξηροπήγαδο χωρίς όμως στη συνέχεια να ολοκληρωθεί η Πράξη Εφαρμογής τους.

Το 2003 έγινε η ανάθεση της μελέτης του Νέου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Ναυπάκτου στα όρια του Καποδιστριακού Δήμου σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.2508/1997. Από το 2007 έγινε υποχρεωτική η μελέτη σύνταξης μελέτης γεωλογικής καταλληλότητας για την έγκριση των νέων Γ.Π.Σ. που έχει άμεση σχέση και με την οριοθέτηση των ρεμάτων.

Το έτος 2011 με τα πρακτικά 153 & 213 του Συμβουλίου της Επικρατείας, αφενός στην επεξεργασία της πρότασης τροποποίησης του ρυμοτομικού σχεδίου πλησίον του ρέματος Λαγκαδούλα και αφετέρου για την πρόταση αναθεώρησης και επέκτασης του ρυμοτομικού σχεδίου στη συνοικία των Λεπτοκαρύτικων, πλησίον του ρέματος Σκα (ή Σκάλας), οι από 2003 οριοθετήσεις των ρεμάτων αυτών κρίθηκαν άκυρες.

Σύμφωνα με το ΣτΕ λόγω του χαρακτηρισμού του Δήμου Ναυπάκτου (σημερινά όρια της Δημοτικής Κοινότητας Ναυπάκτου) ως Τουριστικού Τόπου, με το ΠΔ 899/1976 – ΦΕΚ Α’329, η επικύρωση των οριογραμμών των ρεμάτων και χειμάρρων οφείλει να γίνεται με τη διαδικασία καθεστώτος τόπου ειδικής προστασίας.

Συνεπώς η διαδικασία για την οριοθέτηση των ρεμάτων Λαγκαδούλα και Σκα (ή Σκάλας) και του χειμάρρου Βαρειά (για το σύνολο των κλάδων του) θα πρέπει να γίνεται μόνο με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος και έκδοση Προεδρικού Διατάγματος ύστερα από την επεξεργασία του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Ο Δήμος Ναυπακτίας το 2014, ύστερα από αλληλογραφία και συνεργασία με τα αρμόδια τμήματα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, προχώρησε ως επισπεύδων αντί της αρμόδιας Περιφέρειας σε διαγωνισμό για την ανάθεση της μελέτης επικαιροποίησης και συμπλήρωσης των μελετών οριοθέτησης των ρεμάτων Λαγκαδούλα, Σκα (ή Σκάλας) και χειμάρρου Βαρειά με τελικό σκοπό την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος.

Η ορθή επικύρωση των οριογραμμών των ρεμάτων Λαγκαδούλας, Σκα (ή Σκάλας) και χειμάρρου Βαρειάς αποτελεί το σημαντικότερο ζήτημα για την πολεοδομική εφαρμογή, εξέλιξη και ανάπτυξη της πόλης της Ναυπάκτου.

Είναι βασική προϋπόθεση για:

1. την αναθεώρηση και κύρωση της πράξης εφαρμογής των επεκτάσεων του Γ.Π.Σ. 1988/92,
2. για την αναθεώρηση των υφιστάμενων ρυμοτομικών σχεδίων στις πολεοδομικές ενότητες Π.Ε.2 Γήπεδο, Π.Ε.3 Ψανή, Π.Ε.6 Καινούργιο Χωριού (Αφροδίτης), Π.Ε.7 Λυγιά και Π.Ε.9 Νιοκάστρου,
3. για τοπικές τροποποιήσεις ρυμοτομικού σχεδίου που είναι σε εκκρεμότητα πλησίον αυτών,
4. για την ολοκλήρωση του νέου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Δημοτικής Ενότητας Ναυπάκτου και κατά συνέπεια για την επίλυση του πολεοδομικού ζητήματος Παλαιοπαναγιάς με την πολεοδόμηση της,
5. για την αδειοδότηση της πρότασης επαναχωροθέτησης και έγκρισης όρων δόμησης του Τουριστικού Λιμένα Μαρίνας στην θέση Γρίμποβο,
6. για την ωρίμανση & αδειοδότηση του έργου Λιμενικής εγκατάστασης στην Βαρειά,
7. για μελλοντική έγκριση Τοπικών Ρυμοτομικών Σχεδίων πλησίον της περιοχής των ρεμάτων και χειμάρρων,
8. για την έγκριση του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου στο σύνολο του Δήμου Ναυπακτίας.