Σε προεκλογική περίοδο οι δημοσκοπήσεις ανέκαθεν έχουν την τιμητική τους, σε κεντρικό κυρίως επίπεδο. Αυτή τη φορά όμως και σε τοπικό επίπεδο δημοσκόπηση που έγινε στα μέσα του φθινοπώρου έχει δώσει λαβή για συζητήσεις και αναλύσεις, βάσει υποθετικών πάντα σεναρίων, καθώς δεν έχουν πιστοποιηθεί επίσημα ούτε η πατρότητα ούτε και τα ακριβή αποτελέσματα. Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι δημοσκοπήσεις γίνονται αντικείμενο συζήτησης και αποτελούν αναμφισβήτητα εργαλείο. Το ερώτημα που προκύπτει είναι τι είδους εργαλείο αποτελούν.

Το βέβαιο είναι ότι οι δημοσκοπήσεις είναι επιστημονικά εργαλεία μέτρησης και αποτύπωσης στοιχείων, τα οποία μπορούν να αξιοποιήσουν οι δημοσιογράφοι, τα πολιτικά επιτελεία, οι πολιτικοί επιστήμονες, οι κοινωνιολόγοι. 

Επειδή ως εργαλεία μέτρησης οι δημοσκοπήσεις «μετρούν», «ζυγίζουν» και καταγράφουν αποτελέσματα και επειδή άλλη δουλειά κάνει η μεζούρα, άλλη η ζυγαριά, άλλη το χρονόμετρο και άλλη το μανόμετρο, χρειάζεται μεγάλη προσοχή και έλεγχος. Χρειάζεται δηλαδή να ελεγχθούν η εγκυρότητα και η αξιοπιστία πολλών και διαφορετικών παραμέτρων.

Πρώτη βασική παράμετρος, που πρέπει να ελεγχθεί είναι ποια εταιρεία διενεργεί τη δημοσκόπηση, αν διαθέτει δηλαδή αξιόπιστα και έγκριτα πιστοποιητικά επιστημονικής επάρκειας, που αποδεικνύουν ότι στηρίζεται σε καθαρά επιστημονικές μεθόδους και κριτήρια (ξεκινώντας από τα πολύ απλά όπως το δείγμα, τη μορφή των ερωτήσεων ακόμα και τον τρόπο ή την ώρα που διενεργείται η έρευνα). 

Ένας έγκριτος και αξιόπιστος φορέας πιο δύσκολα διακινδυνεύει την επαγγελματική του φήμη και καταξίωση μπροστά και κάτω από την πίεση που του ασκεί αυτός που παραγγέλλει  τη δημοσκόπηση. Γιατί  δεν

πρέπει να διαφεύγει της προσοχής κανενός το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις, και δη οι προεκλογικές, γίνονται επί παραγγελίας και επομένως είναι λογικό να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες και οι επιθυμίες του πελάτη. Όταν μάλιστα ο πελάτης είναι κάποιο μέσο ενημέρωσης ή κάποια πολιτική δύναμη το στοιχείο της κατεύθυνσης δύσκολα αποφεύγεται, ξεκινώντας από την κατεύθυνση που δίνουν οι ίδιες οι ερωτήσεις. Σημασία έχει μέχρι πού μπορεί να φτάσει η κατεύθυνση. Όσο πιο αξιόπιστος είναι ο φορέας που διενεργεί τη δημοσκόπηση, οι κίνδυνοι, οι παρενέργειες και οι αστοχίες είναι πιο ελεγχόμενες.

Δεύτερη βασική παράμετρος είναι η διαφάνεια στον τρόπο που σχεδιάζονται  και στον τρόπο που παρουσιάζονται τα στοιχεία. Οι διαφορετικές εκδοχές, τα πιθανά σενάρια και οι εκτιμήσεις που προκύπτουν από πιθανά και υποθετικά στοιχεία προκαλούν ασάφεια και συσκοτίζουν. 

Σε αυτή την περίπτωση, όμως, οι δημοσκοπήσεις δεν αποτυπώνουν αλλά αποσκοπούν στο να διαμορφώνουν ή ακόμα και να χειραγωγούν την κοινή γνώμη. Επομένως όποια πολιτική δύναμη μπαίνει στη διαδικασία να παραγγείλει μια δημοσκόπηση καλό θα ήταν να δημοσιοποιεί με επωνυμία και υπογραφή όλα τα στοιχεία, για να μπορεί να ελεγχθεί τόσο η εγκυρότητα, όσο και η αξιοπιστία.

Η ασάφεια που υπάρχει, ως προς τις δυνατότητες ελέγχου και αξιολόγησης μίας δημοσκόπησης, αλλά και οι συνεχείς αστοχίες τους τα τελευταία χρόνια δικαίως τροφοδοτούν   τη δυσπιστία και την  καχυποψία και μετατρέπουν τις δημοσκοπήσεις από επιστημονικό εργαλείο σε επικοινωνιακά τεχνάσματα που εξυπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες.  

Και βέβαια η κάλπη είναι αυτή που μιλάει τελευταία και κανείς δεν μπορεί να την αμφισβητήσει.

# Δημοσιεύθηκε στην ηλεκτρονική συνδρομητική εφημερίδα Nafsweek, που κάθε Παρασκευή φτάνει στα e-mail των συνδρομητών μας