Με Ν/Σ του Υπουργείου Τουρισμού, συστήνεται η Ανώνυμη Εταιρεία «Ιαματικές Πηγές Ελλάδος», όπου θα περιλαμβάνει και θα διαχειρίζεται τις ιαματικές πηγές των Δήμων. Πρακτικά, αρπάζει από την τοπική αυτοδιοίκηση αυτό το περιουσιακό της στοιχείο, πλήττει άμεσα και πολυεπίπεδα τα συμφέροντά της, ενώ παρ-άλληλα ακυρώνει τον αναπτυξιακό ρόλο της και διαψεύδει τις προσδοκίες των τοπικών κοινωνιών.
Για το μείζον αυτό θέμα μιλούν στο Nafsweek: o Μάρκος Δανάς, Γ. Γ Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας, o δήμαρχος Ναυπακτίας Β. Γκίζας και οι αρμόδιοι που διαχρονικά χειρίστηκαν το θέμα από θέσεις τέως δημάρχου και αντιδημάρχων, Γ. Μπουλές, Γ. Σύψας και Κ. Καρακώστας.
…………………………………………………………………………………..
Ο Μάρκος Δανάς, Γενικός Γραμματέας Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας, Μέλος Επιτροπής Προστασίας Ιαματικών Φυσικών Πόρων Υπ. Τουρισμού, Member of Executive Council of the European Historic Thermal Towns Association EuropeSpa Expert certified by EuropeSpa Med & Wellness GmbH, μιλά στο Nafsweek.gr
Γιατί το σχέδιο νόμου του Υπ. Τουρισμού για τις Ιαματικές πηγές είναι ένα κακό σχέδιο;
«Για να μπορέσουμε να κρίνουμε εάν το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Τουρισμού είναι ή όχι καλό, για την μελλοντική ανάπτυξη του κλάδου των ιαματικών πηγών, πρέπει πρώτα να απαντήσουμε στο ερώτημα τι είδους ανάπτυξη θέλουμε, τι μοντέλο θέλουμε να ακολουθήσουμε; Ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο ο κλάδος θα μπορέσει να αντιπαρέλθει τα 40 χρόνια απαξίωσης;
Μέχρι χθες οι δήμοι και το υπουργείο με τις οποιεσδήποτε δράσεις τους κινούνταν στη λογική της δημιουργίας πολλών δεκάδων, καλών, βιώσιμων επιχειρήσεων, χωροθετημένων σε όλη την Ελληνική επαρχία που να μπορούν να πωλούν καλές θερμαλιστικές – τουριστικές υπηρεσίες.
Έτσι τα τελευταία 6 χρόνια οι δήμοι (χωρίς πάντα την βοήθεια του υπουργείου) είχαν προχωρήσει στην αναγνώριση των φυσικών τους πόρων ως ιαματικών, και είχαν λάβει ή βρισκόταν σε διαδικασία λήψης των Ειδικών Σημάτων Λειτουργίας (ΕΣΛ) των εγκαταστάσεών τους. Σήμερα πολλοί δήμοι ήδη βρίσκονται σε διαδικασία προκήρυξης διαγωνισμών για την ανεύρεση επενδυτή, αρκετοί συμμετέχουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα για την αναβάθμιση των υποδομών τους, ενώ άλλοι συμμετέχουν σε εταιρικά σχήματα εκμετάλλευσης των ιαματικών φυσικών πόρων τους.
Ήταν έτοιμοι δηλαδή για το τελικό στάδιο της στρατηγικής που εφαρμόστηκε και προέβλεπε το άνοιγμα χρηματοδοτικών πακέτων προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η ανακαίνιση των υποδομών. Τέτοια χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το ΕΠΑνΕΚ ήταν έτοιμα εδώ και 1,5 χρόνο αλλά δεν τελεσφόρησαν, προφανώς με ευθύνη του κράτους. Επίσης το αίτημα για νέα χρηματοδοτικά προγράμματα στο πρότυπο του Φιλόδημου και του Α. Τρίτση, μοχλεύοντας πόρους του ΠΔΕ και της ΕΤΕπ για την αναβάθμιση των υποδομών ήταν τους προηγούμενους μήνες η αιχμή των αιτημάτων της τοπικής αυτοδιοίκησης».
Απόλυτος κυρίαρχος καθίσταται ο εκάστοτε υπουργός τουρισμού
«Αντί όλων αυτών το Υπουργείο Τουρισμού επέλεξε να αρνηθεί την προηγούμενη στρατηγική που θα διέχεε τον παραγόμενο πλούτο σε όλη την Ελληνική επαρχία και να προσπαθήσει να λειτουργήσει τα πάντα συγκεντρωτικά μέσα από μία ανώνυμη εταιρία με έδρα την Αθήνα. Μέσα από αυτή την εταιρία ο εκάστοτε υπουργός τουρισμού καθίσταται απόλυτος κυρίαρχος ολόκληρου του κλάδου των Ιαματικών Πηγών. Το ερώτημα προκύπτει αβίαστα: σε ποιο άλλο κλάδο συμβαίνει αυτό; Και σε ποια άλλη χώρα συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Πρόκειται στη ουσία για στρέβλωση του ανταγωνισμού μέσα από ένα αναχρονιστικό μοντέλο κρατικής διαχείρισης που θυμίζει άλλες εποχές.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε τον ρόλο που έπαιξε το υπερταμείο (ΕΤΑΔ – ΤΑΙΠΕΔ) τα τελευταία 10 χρόνια στην διαχείριση των ιαματικών πηγών. Δεν κατάφερε να αξιοποιήσει καμία Ιαματική πηγή. Το υπερταμείο διαχειρίζεται 29 Ιαματικούς Φυσικούς Πόρους και δεν κατάφερε να κάνει ούτε έναν διαγωνισμό. Άρα πως είναι δυνατόν μια ίδιας μορφής εταιρία να τα καταφέρει σήμερα; Πως είναι δυνατόν μια εταιρία στην Αθήνα να μπορεί να τρέξει τις διαδικασίες που χρειάζονται για να βγουν διαγωνισμοί στην Ελληνική επαρχία; Η πραγματικότητα των προηγούμενων ετών απέδειξε ότι οριοθετήσεις ρεμάτων, χρησικτησίες, και πολλά άλλα δύσκολα θέματα είναι αδύνατο να τρέξουν από τους «τεχνοκράτες» του υπερταμείου.
Ακόμη πρέπει να γίνει κατανοητό ότι είναι άλλο ο Ιαματικός Φυσικός Πόρος και άλλο η γη στην οποία αναβλύζει. Στην ανώνυμη εταιρία δεν θα μεταβιβάζεται μόνο η χρήση των Ιαματικών Φυσικών Πόρων αλλά και η χρήση των οικοπέδων δημοτικής ιδιοκτησίας που βρίσκονται σε ακτίνα 1000μ από τον φυσικό πόρο. Στο σχέδιο νόμου δεν προβλέπεται βέβαια η αλλαγή της ιδιοκτησιακής κατάστασης των περιουσιακών στοιχείων των δήμων αλλά όταν ανώνυμη εταιρία θα έχει την χρήση τους τότε ουσιαστικά θα πρόκειται για μια απαλλοτρίωση δημοτικής περιουσίας σε εισαγωγικά.
Και το ερώτημα προκύπτει αβίαστα. Ποίος Έλληνας πολίτης (πόσο μάλλον φορέας τοπικής αυτοδιοίκησης) θα δεχόταν ποτέ να μεταβιβάσει την περιουσία του αρκούμενος στο αίολο αφήγημα : Θα βρω επενδυτή, θα κάνω την επένδυση, θα παράγω πλούτο και θα σου δώσω μερίδιο από τα κέρδη. Η συλλογιστική του Υπουργείου Τουρισμού είναι γεγονός ότι πάσχει σε πολλά σημεία.»
Ποια θα είναι η συμμετοχή της Τοπικής αυτοδιοίκησης στο σχέδιο;
«Είναι γεγονός πως η συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης στο μετοχικό σχήμα με 20% επιχειρείται να χρησιμοποιηθεί ως άλλοθι για την υφαρπαγή της δημοτικής περιουσίας. Από πουθενά δεν προκύπτει ρόλος αποφασιστικής σημασίας για την τοπική αυτοδιοίκηση γιατί τα πάντα θα αποφασίζονται με μια ΚΥΑ μεταξύ των Υπουργών Τουρισμού και Οικονομικών.
Το μέλλον των δημοτικών περιουσιών θα επαφίεται στην καλοσύνη των δύο υπουργών, για να θυμηθούμε το υπέροχο θεατρικό έργο του Tenessee Williams «Λεωφορείον ο Πόθος» όπου στην τελευταία σκηνή η Blanche Dubois αφήνεται στα χέρια του ψυχιάτρου λέγοντας «πάντα είχα εμπιστοσύνη στην καλοσύνη των ξένων».
………………………………………………………………………………………
Τη θέση του για το θέμα και τις ενέργειές του κατά την διάρκεια της θητείας του ως αρμόδιος αντιδήμαρχος, παραθέτει ο Γιάννης Σύψας.
«Είναι γνωστές και έχουν καταγραφεί σε συνεντεύξεις μου και σε άρθρα κατά καιρούς, είτε από τη θέση του αντιδημάρχου είτε ως υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος, οι απόψεις μου και οι κινήσεις μου στα πλαίσια ανάδειξης του ιαματικού τουρισμού, που δίνει προστιθέμενη αξία και στην περιοχή, με τις ιαματικές πηγές στην Ελλάδα να αποτελούν τον πλούτο της.
Ο ιαματικός τουρισμός είναι από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα μιας περιοχής που μπορεί να γεννήσουν “γεγονότα” και αυτό το “γεγονός” να συμβάλλει στην τοπική οικονομική ανάπτυξη. Από την πρώτη στιγμή κινήθηκα, μία και οι κινήσεις που είχαν γίνει κατά το παρελθόν ήταν αναιμικές. Επί ημερών μου συγκροτήθηκε όλος ο φάκελος ο οποίος περιλάμβανε τα νομιμοποιητικά έγγραφα για να προχωρήσουμε στην καταλληλότητα της πηγής Πόριαρη στην Στράνωμα.
Ο φάκελος αυτός έφτασε στο υπουργείο τουρισμού, πέρασε από την επιτροπή προστασίας ιαματικών φυσικών πόρων και εγκρίθηκε. Ζητήθηκαν κάποια δικαιολογητικά από το φάκελο τα οποία ήταν απαραίτητα για να είναι πλήρης, όμως ήσσονος σημασίας.
Από κει και πέρα σταματάω να έχω την οποία ενημέρωση μία και παραιτήθηκα τόσο από τη θέση του αντιδημάρχου όσο και από τη θέση του Δημοτικού συμβούλου. Όταν άφησα εγώ την υπόθεση βρισκόταν ένα βήμα προ τού ΦΕΚ. Τι έκανε στη συνέχεια η διοίκηση Λουκοπούλου από τον Ιανουάριο του 2019, μέχρι και το Σεπτέμβριο που ανέλαβε η νέα διοίκηση του κ. Γκίζα θα πρέπει να απαντήσουν εκείνοι.
Επίσης, λάβαμε και αριθμό πρωτοκόλλου για κατάθεση φακέλου με την διαδικασία να συγκεντρωθούν τα απαραίτητα δικαιολογητικά και για το θέμα των ιαματικών στον Αγραπιδόκαμπο. Θέλω να πιστεύω ότι και αυτό το θέμα το προχώρησαν οι επόμενοι στην διοίκηση.
Όσον αφορά την ίδρυση της εταιρείας Ιαματικές Πηγές Ελλάδος από το υπουργείο τουρισμού, σαφώς και είμαι εναντίον και τάσσομαι υπέρ της πρότασης της ΚΕΔΕ, αλλά και των αποφάσεων που έχει πάρει ο πανελλήνιος σύνδεσμος ιαματικών πηγών».
…………………………………………………………………………………………
Με την διοίκηση να έχει συνέχεια, ζητήσαμε από τον επόμενο που ανέλαβε την υπόθεση της Λουτροπηγής Στάχτης, από την Δημοτική παράταξη Λουκοπούλου, τότε αντιδήμαρχο, Κώστα Καρακώστα να μας καταθέσει τη θέση του.
«Όντως μας ζητήθηκε για να ολοκληρωθεί ο φάκελος ένα τοπογραφικό το οποίο και το είχε φτιάξει ο κ. Καραγεωργόπουλος. Στη διάρκεια της θητείας μας, το εξάμηνο που απόμενε μέχρι τις εκλογές, από όσο γνωρίζω δεν κατατέθηκε το συγκεκριμένο τοπογραφικό στον φάκελο.
Όσον αφορά την κίνηση της πολιτείας να δημιουργήσει αυτή την ανώνυμη εταιρεία για τις ιαματικές πηγές στην Ελλάδα είναι λάθος και πραγματικά αρπάζει τον πλούτο των δήμων της χώρας, άσχετα αν οι δήμοι τόσα χρόνια δεν είχαν προχωρήσει στις αναγκαίες κινήσεις για την ανάδειξη και εκμετάλλευση των ιαματικών πηγών τους».
……………………………………………………………………………………….
Ο Δήμαρχος Ναυπακτίας Βασίλης Γκίζας, μιλά στο Nafsweek και παραθέτει τις ενέργειες που έχουν δρομολογηθεί και προχωρήσει, κατά το διάστημα της θητείας του, για το θέμα των ιαματικών πηγών της Ναυπακτίας.
«Βάσει ερευνών, ο ιαματικός τουρισμός αποτελεί έναν από τους πιο δυναμικά αναπτυσσόμενους κλάδους του τουρισμού υγείας, που εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο του κοινωνικού τουρισμού. Ως εκ τούτου, οι περιοχές που διαθέτουν ιαματικές πηγές, προσελκύοντας στοχευμένες κατηγορίες τουριστών, μπορούν να ενισχύσουν την τοπική τους οικονομία. Σε αυτό θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και ένα ακόμη βασικό στοιχείο, αυτό της επανάληψης των επισκέψεων των τουριστών της συγκεκριμένης κατηγορίας. Έτσι, επιτυγχάνεται και ο βασικότερος στόχος όλων μας της επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου.
Η δρομολογούμενη απόφαση του Υπουργείου αποτελεί σοβαρό πλήγμα για την αυτοδιοίκηση, καθότι μας αφαιρεί το δικαίωμα να εκσυγχρονίσουμε, να αναδείξουμε και να αναπτύξουμε περαιτέρω τους φυσικούς πόρους που διαθέτουμε και αποτελούν περιουσιακό μας στοιχείο. Στο Δήμο Ναυπακτίας έχουμε την τύχη να διαθέτουμε την Ιαματική Πηγή Στάχτης Πόριαρη και τα Ιαματικά Νερά Αγραπιδόκαμπου.
Αυτή τη στιγμή ολοκληρώνουμε τη διαδικασία αδειοδότησης, δείγμα του ότι έχουμε εστιάσει πάνω στο ζήτημα που για χρόνια παρέμενε παγωμένο. Επιδίωξή μας είναι στη συνέχεια, να προχωρήσουμε στην αξιοποίησή τους, εντάσσοντάς τους στους προορισμούς της περιοχής και προσθέτοντας ένα ακόμα σημαντικό κομμάτι στην προσπάθεια εξωστρέφειας που γίνεται, με νέους όρους και με ήδη μετρήσιμα θετικά αποτελέσματα, από την αρχή της θητείας μας.»
…………………………………………………………………………………….
Ο τέως δήμαρχος Πυλήνης και Ναυπακτίας Γιάννης Μπουλές, με γνώση της διαχρονικής πορείας του θέματος της λουτροπηγής Στάχτης, μιλά στο Nafsweek, κάνοντας ταυτόχρονα μια ιστορική αναδρομή.
«Η Λουτροπηγή Στάχτης βρίσκεται μέσα σε έκταση 100 περίπου στρεμμάτων ιδιοκτησίας του ΕΟΤ στη Δημοτική Ενότητα Πυλλήνης, στα όρια της Κοινότητας Στράνωμας. Είναι γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων ως «Λουτρά Καλλιρρόης» και «Λουτρά Ηρακλέους» και ανακηρύχθηκε Ιαματική το 1920.
Πριν τη δημιουργία του Δήμου Πυλλήνης είχε παραχωρηθεί στην κοινότητα Στράνωμας (1957) η οποία μέσω διαγωνισμών την μίσθωνε σε ιδιώτες. Με τον τρόπο αυτό κατασκευάσθηκε στη δεκαετία του 1950 ένα παραδοσιακό πέτρινο κτίριο και κάποιες λουτρικές εγκαταστάσεις, σχετικά καλές για την εποχή τους. Συνολικά οι εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν 47 δίκλινα δωμάτια τα 18 εκ των οποίων έχουν ατομικούς λουτήρες, εστιατόριο και καφενείο. Λειτουργούν επίσης 17 ατομικές μπανιέρες για λουτροθεραπεία.
Με το ΠΔ 167/1994 η Λουτροπηγή Στάχτης παραχωρήθηκε στον πρώην Δήμο Πυλλήνης για 25 χρόνια προκειμένου να αξιοποιηθεί. Στους όρους της παραχώρησης προβλεπόταν η κατασκευή ξενοδοχειακής μονάδας Γ’ κατηγορίας, υδροθεραπευτηρίου, εστιατορίου κλπ.. Η παραχώρηση έληξε στις 24-6-2019. Η τότε δημοτική αρχή Πυλλήνης προέβη μέσω διαγωνισμού στην μίσθωση της μονάδας υπογράφοντας σύμβαση με ιδιώτη ο οποίος πέρα από το ετήσιο μίσθωμα των 1.5 εκατ. δρχ. ανέλαβε και το σύνολο των προβλεπόμενων επενδύσεων.
Το 2004 ως δημοτική αρχή στο Δήμο Πυλλήνης διαπιστώσαμε ότι ο ανάδοχος όχι μόνο δεν είχε προχωρήσει στις επενδύσεις που προέβλεπε η σύμβαση, αλλά για 3 και πλέον χρόνια δεν κατέβαλε ούτε το ενοίκιο. Έτσι το Δημοτικό Συμβούλιο του τότε Δήμου Πυλλήνης αποφάσισε την έξωση του αναδόχου 2004. Η Λουτροπηγή μέχρι το 2019 λειτουργούσε κάθε χρόνο με ιδιώτη αναμένοντας από το κράτος την πιστοποίησής της ως Ιαματική, αλλά και τη νέα παραχώρηση που θα ίσχυε για χρονική περίοδο που θα καθιστούσε την επένδυση βιώσιμη και συμφέρουσα.
Το 2005 ο δήμος Πυλλήνης ενέταξε τη Λουτροπηγή Στάχτης στο πρόγραμμα «ΘΗΣΣΕΑΣ» για τη δημιουργία ενός επενδυτικού σχεδίου (master plan) σε συνεργασία με την ΕΕΤΑΑ και την ΑΙΤΩΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ
Το 2007 με χρηματοδότηση του Δήμου Πυλλήνης ολοκληρώθηκε η οικονομοτεχνική μελέτη για την ανακαίνιση του παραδοσιακού Ξενοδοχείου.
Σύμφωνα με το νόμο 3498/2006 όλες οι λουτροπηγές της χώρας έπρεπε να πιστοποιηθούν για την Ιαματικότητά τους. Αυτό για τη Λουτροπηγή Στάχτης απαιτούσε μελέτες κόστους 80.000€ και τη χρηματοδότηση την ανέλαβε, για όλες τις Λουτροπηγές του Νομού, η Νομαρχία Αιτ/νίας σε συνεργασία με το εργαστήριο Υδρογεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Οι μελέτες ολοκληρώθηκαν το Σεπτέμβριο του 2009.
Ως δημοτική αρχή ολοκληρώσαμε το φάκελο και το 2011 υποβάλαμε στον ΕΟΤ το σύνολο των σχεδίων και των απαιτούμενων μελετών περιλαμβανομένης και της υγειονομικής έκθεσης (2013) προκειμένου να δοθεί η Ιαματικότητα.
Δυστυχώς ο δήμος Ναυπακτίας την περίοδο 2014-19 δεν στήριξε την προσπάθεια. Έτσι κάποιες τοπογραφικές διορθώσεις που ζητήθηκαν από το Δήμο Ναυπακτίας αναγκάστηκα να τις πάω προσωπικά στην Αθήνα στις 21-7-2020.
Μέσα από καθυστερήσεις στη συγκρότηση και τη λειτουργία της αρμόδιας επιτροπής του ΕΟΤ και αδιαφορία από την πλευρά της προηγούμενης δημοτικής αρχής δεν έχει δοθεί η πιστοποίηση μέχρι σήμερα. Κατά συνέπεια δεν μπορεί να γίνει και καμία αξιοποίηση και επένδυση αφού επίσημα η Λουτροπηγή δεν θεωρείται Ιαματική.
Συμπέρασμα: Μέσα από δαιδαλώδεις διαδικασίες, οικονομικές και άλλες επιβαρύνσεις ο δήμος για δέκα χρόνια αδυνατεί να αποκτήσει την Ιαματικότητα της Λουτροπηγής. Κατά περιόδους ζητούνται πρόσθετα στοιχεία ή επικαιροποίηση δεδομένων επειδή με την πάροδο του χρόνου διαφοροποιούνται.
Αυτή την περίοδο η κυβέρνηση με Σχέδιο Νόμου αφαιρεί τις Ιαματικές πηγές από την Αυτοδιοίκηση διαψεύδοντας τις προσδοκίες των τοπικών κοινωνιών για αξιοποίηση ενός τοπικού πόρου που είναι συμβατός με το περιβάλλον, την ποιότητα ζωής και την τοπική ανάπτυξη.
Η κίνηση αυτή έρχεται να αφαιρέσει αρμοδιότητες από την ΤΑ που μπορούν να συμβάλλουν στην τοπική ανάπτυξη, προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων.
Λογικό επομένως είναι να κινητοποιήσει το Σύνδεσμο Ιαματικών Πηγών Ελλάδας, την ΚΕΔΕ και όλα τα όργανα της ΤΑ με στόχο να συζητηθεί από την αρχή το σχέδιο νόμου και να προχωρήσουμε από κοινού στη δημιουργία ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου για τις Ιαματικές πηγές που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα της κοινωνίας.»